ลูกท้องผูก ลูกถ่ายยาก บ่งบอกถึงอะไร พร้อมวิธีดูแล ลูกท้องผูกเรื้อรัง
ภาวะท้องผูกในเด็กเป็นสิ่งที่พบได้บ่อย เมื่อลูกท้องผูก ลูกถ่ายยาก อาจทำให้คุณแม่รู้สึกกังวลใจได้ โดยเฉพาะในวัยทารกที่ระบบย่อยอาหารยังไม่สมบูรณ์ ทารกจึงจำเป็นต้องได้รับนมแม่อย่างน้อย 6 เดือน ทารกที่ทานนมแม่จะถ่ายบ่อยเป็นปกติอยู่แล้ว คือ อาจถ่ายทุกครั้งหลังจากทานนมแม่ หลังอายุ 6 สัปดาห์จะถ่ายน้อยลงเป็นวันละ 3-5 ครั้ง
สรุป
- ลูกท้องผูก ลูกถ่ายแข็ง ถ่ายไม่ออก ถ่ายยาก มักจะเป็นอาการที่เราพบกันบ่อย ๆ ในเด็ก ซึ่งการดูแลที่ไม่ถูกต้องหรือรู้ไม่เท่าทันโรคนั้นจะทำให้เกิดความรุนแรงเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ
- ควรฝึกนิสัยในการขับถ่ายให้ลูกน้อย หากลูกมีอาการท้องผูกเรื้องรัง ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง
ลูกท้องผูกเรื้อรัง ลูกไม่ถ่าย ลูกถ่ายยาก บ่งบอกถึงอะไร
สาเหตุที่ทำให้ลูกท้องผูก ขับถ่ายไม่ปกติ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ โดยภาวะท้องผูกส่วนใหญ่เกิดจากสิ่งแวดล้อมและปัจจัยต่าง ๆ หนึ่งในสาเหตุสำคัญ คือ การให้กินอาหารไม่เหมาะกับวัย ในช่วง 6 เดือนแรก จึงไม่ควรให้ทารกกินอาหารชนิดอื่นนอกจากนมแม่ นอกจากนี้ อาการท้องผูกยังสัมพันธ์กับโรคทางกายได้ด้วย เช่น
- เกิดจากสรีรวิทยาของร่างกาย เช่น ความผิดปกติบริเวณทวารหนัก รูก้นแคบหรือไม่มีรูก้น
- ต่อมไร้ท่อผิดปกติ
- ประสาทที่ควบคุมการขับถ่ายอุจจาระเกิดความผิดปกติ เช่น ความผิดปกติของประสาทไขสันหลังส่วนปลาย ซึ่งควบคุมการถ่ายอุจจาระ
- ลูกท้องผูก เพราะได้รับยาบางอย่างที่ทำให้ลำไส้ทำงานน้อยลง เช่น ยาบำรุงเลือด ยาลดกรดในกระเพาะอาหารที่มีเกลืออลูมิเนียม ยาธาตุเหล็ก ยาระงับประสาท และยารักษาโรคมะเร็งบางชนิด
- โรคต่อมไธรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ
- เด็กเกิดความเครียดหรือมีความผิดปกติทางจิตใจ เช่น ฝึกขับถ่ายด้วยการนั่งกระโถนเร็วเกินไป
- เด็กที่กินอาหารตามวัย ได้รับอาหารที่มีกากใยอาหารน้อยเกินไป
อาการแบบนี้อาจเรียกว่า ลูกท้องผูก
การสังเกตลูกท้องผูก ไม่จำเป็นต้องนับจำนวนครั้ง แต่ควรสังเกตลักษณะของอุจจาระ เช่น
- อุจจาระมีลักษณะเป็นก้อนแข็ง ทารกถ่ายแข็งหรืออุจจาระมีลักษณะเป็นลูกกระสุน
- หากลูกท้องผูกมานาน อาจพบเลือดปนเล็กน้อย เพราะอุจจาระมีลักษณะแข็งจนทำให้เกิดแผลบริเวณรูก้นได้
- ลูกร้องไห้ งอแงขณะเบ่งถ่าย
- เด็กบางคนมีพฤติกรรมกลั้นอุจจาระได้ เนื่องจากมีประสบการณ์เจ็บขณะเบ่งถ่าย
เด็กท้องผูก ถ่ายยาก เกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง
นอกจากโรคทางกายแล้ว เด็กท้องผูก ถ่ายยาก อาจเกิดได้จากสาเหตุอื่น เช่น
- ท้องผูกเพราะนมผง: เด็กที่กินนมผงบางคน อาจมีแนวโน้มการถ่ายอุจจาระแข็งกว่า จำนวนวันห่างกว่าทารกที่กินนมแม่อย่างเดียว ให้สังเกตลักษณะอุจจาระของทารก หากเป็นก้อนแข็งหรือเป็นเม็ดคล้ายลูกกระสุน จึงจะเรียกได้ว่า เด็กท้องผูก
- ชงนมผิดสัดส่วน: การชงนมผิดสัดส่วนอาจส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร จึงทำให้ลูกท้องผูก ขับถ่ายยากได้ จึงควรชงนมให้ถูกตามสัดส่วนที่แนะนำไว้ข้างกล่อง
- การคลอดก่อนกำหนด: ทารกที่คลอดก่อนกำหนดสุขภาพร่างกายอาจไม่แข็งแรง ระบบย่อยอาหารยังไม่สมบูรณ์เต็มที่ จึงอาจมีโอกาสเกิดอาการท้องผูกได้ง่าย
- อาการขาดน้ำ: ในเด็กเล็กที่เริ่มให้ดื่มน้ำได้ ควรได้รับน้ำในปริมาณที่เพียงพอและเหมาะสมกับวัย ช่วงวัย 1-3 ปี ควรได้รับปริมาณน้ำ 1.3 ลิตรต่อวัน เพื่อให้ขับถ่ายได้ตามปกติ
- ให้อาหารประเภทอื่นเร็วเกินไป: ก่อน 6 เดือน ทารกไม่ควรได้รับอาหารเสริมอื่น นอกจากนมแม่ หากได้รับอาหารเสริมเร็วเกินไป จะส่งผลให้ลูกท้องผูกได้ เพราะร่างกายของทารกยังไม่พร้อมย่อย

อาการท้องผูกของเด็ก พ่อแม่จะสังเกตอย่างไร
- ลูกถ่ายอุจจาระน้อยกว่าปกติ: หากลูกถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 2 ครั้งต่อสัปดาห์ เป็นเวลามากกว่า 2 สัปดาห์ขึ้นไป เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่า ลูกท้องผูก
- ลูกถ่ายไม่ออก: เมื่อลูกถ่ายอุจจาระลำบาก ใช้เวลานานในการเบ่ง ก็เป็นหนึ่งในอาการท้องผูกในเด็ก
- ลูกอุจจาระแข็ง: ลักษณะอุจจาระที่แข็งเป็นก้อน หรืออุจจาระเป็นลูกกระสุน ก้อนเล็กก้อนน้อยเหมือนขี้แพะ เป็นลักษณะของอุจจาระที่บ่งบอกว่า ลูกกำลังท้องผูก
- ลูกทรมานเวลาถ่าย: เมื่ออุจจาระแข็ง ลูกจะรู้สึกทรมาน เบ่งออกมาได้ยาก และอาจเกิดบาดแผลบริเวณรูทวารได้ด้วย
- ลูกไม่ถ่ายเลย 5-10 วัน: การที่เด็กถ่ายน้อยกว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์ หรือก้อนอุจจาระแข็งมีเลือดปน ทำให้ต้องเบ่งอุจจาระมากขึ้น เป็นอาการสำคัญที่บ่งบอกว่า ลูกท้องผูก
- ลูกเบื่ออาหาร: ภาวะท้องผูกในเด็ก จะทำให้เด็กรู้สึกเบื่ออาหาร หรือรู้สึกอิ่มเร็ว ไม่อยากอาหาร แต่ถ้าอาการท้องผูกดีขึ้น ความรู้สึกอยากอาหารจะค่อย ๆ กลับมา
วิธีดูแลลูกท้องผูกและการรับมือลูกท้องผูก
หากลูกท้องผูก ลูกถ่ายยาก ถ้าเป็นเด็กที่อายุ 6 เดือนขึ้นไป คุณแม่สามารถเพิ่มอาหารที่มีกากใยสูง ได้แก่
- ผลไม้ที่มีกากใยสูง เช่น มะละกอ กล้วย ส้ม
- เพิ่มผักสับตุ๋นในข้าวแล้วบดละเอียดตามวัยของทารก
- ให้ลูกกินน้ำผลไม้คั้นสด หรือใช้น้ำลูกพรุนสกัดเจือจางด้วยน้ำต้มสุกอย่างละเท่า ๆ กัน แล้วค่อย ๆ ป้อนให้ลูกกิน
ส่วนเด็กที่มีอายุ 3-6 ปี ขึ้นไป ควรลดอาหารที่ทำมาจากนมเนยที่มีไขมันสูง เพราะจะส่งผลให้ท้องผูกได้ และควรให้ลูกดื่มน้ำเป็นประจำในปริมาณที่เหมาะสมตามวัย
นอกจากนี้ ควรฝึกนิสัยการขับถ่ายให้เป็นเวลาทุกวัน โดยฝึกหลังรับประทานอาหาร เมื่ออิ่มท้องแล้ว ร่างกายจะกระตุ้นลำไส้ให้อยากถ่ายอุจจาระ แต่ไม่ควรกดดันหรือทำให้เด็กรู้สึกเครียด ควรให้เด็กค่อย ๆ ฝึกการขับถ่ายให้เหมาะสมตามวัย และคอยชมเชยเมื่อลูกทำได้ดี
ดูแลอาการท้องผูก
หากลูกท้องผูกเรื้อรัง ปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารแล้วยังไม่หาย ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาวิธีช่วยให้อุจจาระนุ่ม ขับถ่ายออกได้ง่าย ถ้าลูกท้องผูกเรื้อรัง ไม่ควรหยุดยาเอง ควรใช้ยาตามแพทย์แนะนำ
ทำอย่างไร ห่างไกลลูกน้อยท้องผูก
ลูกในวัยแรกเกิดถึง 6 เดือน ควรได้รับนมแม่อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง มีภูมิคุ้มกัน และมีพัฒนาการอย่างสมวัย เพราะนมแม่ย่อยง่าย ดีต่อระบบย่อยอาหารของทารก แต่ถ้ากินนมผสมควรให้ลูกกินนมสูตรเดิม หากต้องการเปลี่ยนสูตร ควรปรึกษาบุคลากรทางการแพทย์ และ ควรค่อย ๆ เปลี่ยน เริ่มจากผสมนมสูตรเดิมปริมาณมากกว่าสูตรใหม่ก่อน จากนั้นลดปริมาณนมสูตรเดิมลงแล้วเพิ่มปริมาณนมสูตรใหม่ ให้ลูกได้ปรับตัว และค่อย ๆ คุ้นเคยกับนมสูตรใหม่
เมื่อไหร่ที่คุณแม่ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์
หากลูกท้องผูก มีอาการนานเกิน 2 สัปดาห์ หรือลูกขับถ่ายยาก มีเลือดปน ควรปรึกษากุมารแพทย์ โรคทางเดินอาหาร ไม่ควรปล่อยให้ลูกท้องผูกนาน เพราะอาจกลายเป็นลูกท้องผูกเรื้อรังได้
สมองและพัฒนาการของลูกน้อยจะพัฒนาได้อย่างเต็มที่อยู่ที่การมีสุขภาพร่างกายที่ดีอยู่เสมอ ด้วยเหตุนี้คุณแม่จึงควรหมั่นสังเกตสุขภาพและพัฒนาการเด็กเล็กเป็นประจำ ว่ามีความผิดปกติอย่างไรหรือไม่ ลูกทานอาหารนี้แล้วเป็นอย่างไร เพื่อสุขภาพที่ดีของลูกน้อย
อ้างอิง
- ท้องผูกในเด็กทารก” ควรแก้ไขอย่างถูกวิธี, รามา แชนแนล
- ‘ท้องผูกในเด็ก’ ปัญหาเรื้อรัง…ที่พ่อแม่ไม่ควรมองข้าม, รพ.ไทยนครินทร์
- สังเกตยังไง...ว่าลูกกำลังมีภาวะท้องผูก, โรงพยาบาลพญาไท
อ้างอิง ณ วันที่ 14 พฤศจิกายน 2566
แชร์ได้เลย
บทความแนะนำ

1,000 ชื่อจริงมงคล ตั้งชื่อลูกดีเสริมชีวีเป็นสุข
เตรียมพร้อมเป็นคุณพ่อคุณแม่มือใหม่อีกหนึ่งสเต็ป ด้วยการเลือกชื่อที่เป็นสิริมงคลให้กับลูกน้อย วันนี้เรามีชื่อจริงมงคลถึง 1,000 ชื่อมาให้ทุกคนเลือกกันอย่างจุใจค่ะ โดยเราจะแยกเป็นหมวดหมู่ชื่อของเด็กที่เกิดในแต่ละวันในสัปดาห์ ซึ่งจะเข้ามาเสริมสิริมงคลรอบด้านในชีวิตของน้อง ๆ ให้อยู่ร่มเย็นเป็นสุขค่ะ ถ้าพร้อมแล้วไปชมพาเหรดชื่อมงคลกันเลยค่ะ

15 คำถามเรื่องเบบี๋ ที่แม่มือใหม่อยากรู้
ทารกเป็นวัยที่มีความบอบบาง ต้องการการปกป้องดูแลมากเป็นพิเศษ นอกจากนี้เบบี๋ตัวน้อย ๆ ยังไม่สามารถสื่อสารความต้องการ หรือความเจ็บปวดออกมาเป็นคำพูดได้ ดังนั้น คุณแม่มือใหม่จึงมีเรื่องมากมายที่สงสัยใคร่รู้อยู่เสมอ เราจึงรวบรวม 15 คำถามเรื่องเบบี๋ ที่คุณแม่มือใหม่อยากรู้ มาฝากดังนี้

โภชนาการลูกวัย 0-1 ปี ลูกวัยนี้กินอะไรดีนะ
สำหรับช่วงวัยทารกขวบปีแรก หรือ วัย 0-1 ปีแรกของลูกนั้น การได้รับโภชนาการที่ดี ถูกต้อง เหมาะสม มีส่วนสำคัญสำหรับพัฒนาการและการเจริญเติบโตของลูกเป็นอย่างมาก ดังนั้นคุณแม่จึงควรใส่ใจและดูแลเรื่องโภชนาการของลูกน้อยอย่างใกล้ชิด ที่สำคัญ การเสริมอาหารของลูกในแต่ละวัยมีความแตกต่างกันไปตามช่วงอายุ ในวันนี้เราจะมาแนะนำอาหารที่เหมาะสมกับลูกตั้งแต่แรกเกิด (0 เดือน) จนถึง 1 ขวบปีกัน