สังเกตอาการทารกท้องอืด พร้อมวิธีป้องกันและวิธีดูแลทารกท้องอืด

สรุป

• ทารกท้องอืดเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ส่วนหนึ่งมาจากระบบย่อยอาหารที่ยังพัฒนาได้ไม่สมบูรณ์ ทำให้ลูกเกิดอาการท้องอืด หรือแก๊สในท้องอยู่บ่อย แต่อาการนี้จะหายไปเมื่อลูกน้อยโตขึ้น รวมถึงการดื่มนม และท่าให้นมของคุณแม่ด้วย
• อาการท้องอืดในเด็กคุณแม่สังเกตง่าย ๆ คือ ลูกน้อยมีอาการท้องป่อง ลูกร้องไห้งอแง และมีการบิดตัวไปมา เพราะลูกน้อยรู้สึกไม่สบายท้อง หากเด็กมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น มีไข้ ถ่ายเป็นเลือด อาเจียน และร้องไห้งอแงนานกว่า 2 ชั่วโมง ให้รีบพาไปพบแพทย์ทันที
• หลังจากที่คุณแม่ให้นมลูกเรียบร้อยแล้วควรจับลูกเรอ เพื่อไล่ลมออกจากกระเพาะอาหารของลูกรัก ลดอาการแน่นท้อง ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุของท้องอืด และอาการแหวะนมในทารก

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• สาเหตุการเกิดอาการท้องอืดในทารก
• ลูกท้องอืด จะมีอาการอย่างไร
• ท้องอืดแบบไหน ถือว่าอันตราย
• วิธีดูแลทารกท้องอืด
• วิธีป้องกันไม่ให้ลูกน้อยท้องอืด
• ท่าจับลูกเรอง่าย บรรเทาอาการท้องอืด

สาเหตุการเกิดอาการท้องอืดในทารก

อาการทารกท้องอืด เกิดจากการที่ลูกน้อยมีแก๊สในกระเพาะอาหารและลำไส้ที่มากเกินไป ซึ่งสาเหตุหลักของการเกิดอาการท้องอืดในทารก มีดังนี้

• ระบบย่อยอาหารไม่สมบูรณ์: เนื่องจากระบบย่อยอาหารของลูกน้อยยังไม่สมบูรณ์ โดยเฉพาะทารกในช่วง 3 เดือนแรก ทำให้เกิดแก๊สขึ้นหลังทานนมได้ง่ายลูกน้อยจึงเกิดอาการท้องอืดอยู่บ่อย ๆ ซึ่งอาการท้องอืดนี้จะค่อย ๆ ดีขึ้นเมื่อลูกน้อยโตขึ้น
• ลูกน้อยกลืนอากาศเข้าไปในระหว่างดื่มนม: ปัญหานี้พบได้ทั้งในเด็กที่กินนมแม่และนมขวด ในกรณีลูกที่กินนมแม่มักเกิดขึ้นขณะที่ลูกเข้าเต้าแล้วดูดนมช้าหรือเร็วเกินไป ทำให้ดูดอากาศเข้าไปแทน ส่วนหนูน้อยนมขวดจะเกิดจากท่าให้นมของคุณแม่ทำให้ลูกกินอากาศเข้าไปแทนนม
• ไม่ได้จับลูกเรอ: หลังจากคุณแม่ให้นมลูกน้อยแล้วต้องจับลูกเรอทุกครั้ง เพราะในกระเพาะอาหารของลูกน้อยอาจเกิดการสะสมของแก๊สหลังทานนมได้
• ลูกน้อยร้องไห้เป็นเวลานาน: ทุกครั้งที่ทารกร้องไห้มักจะกลืนอากาศเข้าไปในท้องด้วย ยิ่งลูกน้อยร้องไห้ติดต่อกันเป็นเวลานาน ๆ อาจทำให้เกิดลมในท้องมากขึ้น
• แม่ให้นมทานอาหารที่ทำให้เกิดแก๊สมาก: เพราะลูกน้อยจะได้รับสารอาหารผ่านทางนมแม่ เมื่อแม่ทานอะไรไปลูกน้อยจึงได้ด้วย สำหรับอาหารที่ทำให้เกิดลมในท้อง เช่น หัวหอม กระหล่ำปลี ถั่ว และช็อกโกแลต เป็นต้น

ลูกท้องอืด จะมีอาการอย่างไร

อาการทารกท้องอืด เป็นอาการที่พบได้บ่อย ๆ ถึงแม้ว่าจะไม่เป็นอันตรายต่อตัวลูกน้อยแต่การมีลมเยอะ ๆ อาจทำให้เด็กรู้สึกอึดอัดไม่สบายท้องได้ โดยอาการที่บอกว่าลูกน้อยท้องอืด มีลมในท้องเยอะ คือ เด็กร้องไห้งอแง บิดตัวไปมา ท้องแน่น และผายลมมาก เป็นต้น

ท้องอืดแบบไหน ถือว่าอันตราย

แม้ว่าอาการท้องอืดในเด็กและทารกจะไม่เป็นอันตราย แต่ถ้าเมื่อไหร่ที่ลูกน้อยอาการดังต่อไปนี้ ให้รีบพาไปพบคุณหมอทันที คือ

• อาเจียน
• ลูกท้องผูก ถ่ายอุจจาระไม่ออก
• อุจจาระมีเลือดปน
• มีไข้
• ร้องไห้งอแงนานกว่า 2 ชั่วโมง

วิธีดูแลทารกท้องอืด

เมื่อลูกเกิดอาการท้องอืด คุณพ่อคุณแม่สามารถบรรเทาอาการท้องอืดของลูกน้อยด้วยวิธีดูแลอาการท้องอืด ดังนี้

• นวดท้องเมื่อทารกมีอาการท้องอืด : การนวดบริเวณท้อง หรือวิธีแก้ทารกปวดท้อง ให้ใช้มือถูหลังเบา ๆ จะช่วยไล่ลมในท้องให้ลูกน้อยได้ แถมยังทำให้ลูกน้อยรู้สึกผ่อนคลายขึ้นด้วย
• พาลูกปั่นจักรยานไล่ลม: เริ่มจากคุณแม่ให้ลูกน้อยนอนหงาย จากนั้นยกขาเด็กนั้นทำท่าปั่นจักรยานแล้วดันเข่าลูกให้เข้าใกล้ที่หน้าท้อง ค้างไว้ประมาณ 10 นาที แล้วจับขาทารกเหยียดออก
• พาลูกนอนคว่ำ: การให้ลูกนอนคว่ำหรือที่เรียกว่า Tummy Time อาจช่วยบรรเทาแก๊สในบริเวณช่องท้องของทารกน้อยได้
• จับลูกน้อยเรอ: คุณแม่สามารถใช้วิธีจับลูกเรอ โดยการอุ้มทารกน้อยพาดบ่าแล้วลูบหลังเพื่อไล่นมในท้อง

วิธีป้องกันไม่ให้ลูกน้อยท้องอืด

เพื่อป้องกันไม่ให้ทารกท้องอืด มีลมในท้อง ท้องแน่น หรือรู้สึกไม่สบายตัว คุณพ่อคุณแม่ควรทำดังต่อไปนี้

• เมื่อพาลูกเข้าเต้า คุณแม่ต้องพยายามไม่ให้ลูกน้อยดูดนมช้าหรือเร็วจนเกินไปเพื่อลดโอกาสในการกลืนอากาศเข้าท้องที่มากเกินไปของลูกน้อย
• หากจำเป็นต้องให้ลูกน้อยกินนมจากขวด คุณแม่ควรจัดท่าให้นมลูกให้ถูกต้องเพื่อป้องกันไม่ให้ลูกดูดอากาศในขวดเข้าไปแทนนม
• จับลูกอุ้มเรอทุกครั้งเพื่อป้องกันไม่ให้ลูกมีลมให้ท้องเยอะ ท้องอืด และอาการแหวะนมในทารก
• พยายามให้นมลูกในปริมาณที่เหมาะสม ไม่ควรให้ลูกกินนมมากเกินไปเพราะนอกจากจะทำให้ลูกท้องอืดแล้วยังอาจทำให้ลูกมีภาวะ over breastfeeding คือ แน่นท้อง ลูกร้องไห้งอแง ดูดนมไม่ได้ และแหวะนมได้

ท่าจับลูกเรอง่าย ๆ บรรเทาอาการท้องอืด

หลังจากที่ลูกน้อยกินนมคุณแม่ควรจับลูกเรอ เพื่อป้องกันทารกท้องอืด แน่นท้อง ไม่สบายตัว และการแหวะนม

• ท่าที่ 1: อุ้มลูกน้อยพาดบ่า โดยพยายามให้หน้าท้องของลูกน้อยอยู่บริเวณหัวไหล่ของคุณแม่ จากนั้นใช้มือข้างหนึ่งลูบที่หลังลง ทำอย่างนี้ประมาณ 5-10 นาที เพื่อขับลมออกจากท้องของทารก
• ท่าที่ 2: ให้คุณแม่อุ้มลูกน้อยมาวางไว้บนตัก โดยหันหน้าออกแล้วใช้มือข้างหนึ่งประคองบริเวณหน้าอกหรือคางของลูกน้อยไว้ โน้มตัวทารกไปข้างหน้าเล็กน้อย จากนั้นใช้มืออีกข้างลูบหลังลงหรือเคาะที่หลังเบา ๆ ประมาณ 5-10 นาที เพื่อไล่ลมออก

ทารกท้องอืด เป็นอาการปกติที่พบได้บ่อย ๆ ทำให้ลูกน้อยรู้สึกแน่นท้อง ไม่สบายท้อง สำหรับวิธีแก้อาการท้องอืดของทารกคุณแม่สามารถช่วยได้ โดยเริ่มจากปรับพฤติกรรมการกินนมให้ลูกน้อย ปรับท่าให้นมและการให้นมของคุณแม่ และที่สำคัญหลังจากให้นมทารกแล้วต้องจับลูกเรอทุกครั้งเพื่อขับลมในท้องออก แต่บางครั้งอาการปวดท้องของลูกน้อยอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย คุณแม่จึงต้องคอยสังเกตอาการของลูกน้อยอยู่เสมอ หากเด็กมีไข้ ทารกถ่ายเหลว ถ่ายเป็นเลือด อาเจียน และร้องไห้งอแงติดต่อกันเป็นเวลานานมากกว่า 2 ชั่วโมง พ่อแม่อย่านิ่งนอนใจให้พาไปพบแพทย์ทันทีเพราะนี่อาจเป็นสัญญาณของปัญหาที่ร้ายแรงกว่าเดิมได้

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่

• สฟิงโกไมอีลิน คืออะไร สำคัญต่ออย่างไรต่อสมองของลูกน้อย
• DHA สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองของลูกน้อย
• 2’-FL คืออะไร ? รู้จัก 2’-FL โอลิโกแซคคาไรด์ในนมแม่ (HMOs)
• น้ำนมเหลือง ที่มีสฟิงโกไมอีลิน สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองจากแม่สู่ลูก
• ลูกอ้วก ไม่มีไข้ ท้องเสีย เกิดจากอะไร คุณพ่อคุณแม่ รับมืออย่างไรดี
• สีอุจจาระทารก สีแบบไหนปกติ สีแบบไหนที่คุณแม่ต้องระวัง
• ลูกอุจจาระสีเขียวอันตรายไหม อึทารกสีเขียวบ่งบอกอะไรได้บ้าง
• ลูกท้องเสียให้กินอะไรดี ลูกท้องเสียกี่วันหาย อาการแบบไหนเรียกรุนแรง
• ทารกไม่ถ่ายกี่วันผิดปกติ ทารกตดบ่อย ลูกน้อยควรกินอะไรให้ขับถ่ายง่าย
• ทารกอุจจาระเป็นเม็ดมะเขือ อุจจาระเป็นเม็ด พร้อมวิธีป้องกันเบื้องต้น
• ทารกอุจจาระมีมูก ลูกท้องเสียถ่ายมีมูกเลือด แบบไหนที่ต้องระวัง
• วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย สำหรับลูกน้อยที่ท้องผูก ไม่ยอมถ่ายหลายวัน
• ลูกปวดท้องตรงสะดือเป็น ๆ หาย ๆ เกิดจากอะไร พร้อมวิธีดูแลทารกปวดท้อง
   

อ้างอิง:

1. ลูกน้อยท้องอืดแก้ไขอย่างไร ใช้ยาตัวไหนดี?, สมาคมกุมารเวชศาสตร์ทางเดินอาหารและตับแห่งประเทศไทย
2. ทารกกินนมแม่แล้วมีลมในท้องมากเกิดจากอะไร, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
3. What to do about a baby’s distended abdomen, Norton Children's Hospital Foundation
4. ลูกกินนมแบบไหนเรียก Over breastfeeding, โรงพยาบาลสมิติเวช
5. คู่มือมารดาหลังคลอดและการดูแลทารก สำหรับคุณแม่, UNFPA และกรมอนามัย
6. แผ่นพับคลินิกนมแม่, คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี

อ้างอิง ณ วันที่ 23 ธันวาคม 2566