ขี้เทาทารก คืออะไร ภาวะอุจจาระแรกของทารก ที่พ่อแม่ควรรู้

สรุป

• ขี้เทา (meconium) คือ อุจจาระแรกของทารกที่จะถูกขับถ่ายออกภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังคลอด
• ขี้เทา จะมีลักษณะคล้ายดินน้ำมัน มีความเหนียวและหนืด สีของขี้เทาทารกจะมีสีเทาปนดำ หรือไม่ก็สีเขียวออกเข้มปนดำ ขี้เทาทารกโดยปกติแล้วจะไม่มีกลิ่นเหม็น
• ขี้เทาทารกจะมีอยู่ประมาณ 3-5 วันหลังคลอด หลังจากทารกเริ่มกินนมแม่หลังคลอด ขี้เทาจากที่มีสีเทาเข้ม ก็จะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียว เขียวเหลืองและกลายเป็นสีเหลืองเพียงสีเดียว

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• ขี้เทา คืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร
• ลักษณะและสีของขี้เทาทารก
• ลูกมีขี้เทามากกว่า 3 วัน ผิดปกติไหม
• ทารกสุขภาพดี อุจจาระต้องเป็นแบบไหน
• ทารกควรอึ กี่ครั้งต่อวัน
• สังเกตสีอุจจาระของลูกน้อย แต่ละสีบอกอะไรบ้าง
• ทารกไม่ถ่ายอุจาระทุกวัน ผิดปกติไหม

ขี้เทา คืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร

ขี้เทาทารก (meconium) คือของเสียที่เกิดขึ้นในลำไส้ใหญ่ของทารกตั้งแต่ช่วงที่อยู่ในครรภ์ของคุณแม่ ขี้เทาถูกสร้างขึ้นมาจากทารกกลืนน้ำคร่ำเข้าไปในร่างกาย ในขี้เทาเป็นส่วนหนึ่งของน้ำคร่ำที่มีทั้งโปรตีน เซลล์ ไขมัน ขนอ่อน และไขของทารก รวมถึงน้ำเมือกที่มาจากเยื่อบุระบบทางเดินอาหาร สำหรับขี้เทาจะถูกขับออกมาเป็นอุจจาระแรกของทารกหลังคลอดได้ภายใน 24-48 ชั่วโมง การที่ทารกขับถ่ายขี้เทาออกมา เป็นการบอกถึงการทำงานของระบบย่อยอาหารเป็นปกติ

ลักษณะและสีของขี้เทาทารก

ขี้เทาทารก จะมีลักษณะคล้ายดินน้ำมัน มีความเหนียวและหนืด สีของขี้เทาทารกจะมีสีเทาปนดำ หรือไม่ก็สีเขียวออกเข้มปนดำ ขี้เทาทารกโดยปกติแล้วจะไม่มีกลิ่นเหม็น

ลูกมีขี้เทามากกว่า 3 วัน ผิดปกติไหม

โดยปกติแล้วหลังจากทารกเริ่มกินนมแม่หลังคลอด ขี้เทาจากที่มีสีเทาเข้ม ก็จะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียว เขียวเหลืองและกลายเป็นสีเหลืองเพียงสีเดียว เรียกว่าลักษณะอุจจาระทารกปกติ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของขี้เทาจนกลายเป็นลักษณะของอุจจาระตามปกติจะใช้เวลาในการเปลี่ยนแปลงอยู่ที่ 4-5 วัน หากเกินไปกว่านี้คุณพ่อคุณแม่สังเกตแล้วพบว่าอุจจาระของลูกผิดปกติยังเป็นลักษณะของขี้เทาอยู่ แนะนำให้พาลูกน้อยไปพบแพทย์ทันที

ทารกสุขภาพดี อุจจาระต้องเป็นแบบไหน

ลักษณะของอุจจาระที่บอกถึงสุขภาพที่ดีของทารก หากทารกกินนมแม่ตั้งแต่แรกเกิด ลักษณะของอุจจาระจะมีความเหลวเล็กน้อย เนื้ออุจจาระจะนุ่มเนียน และสีอุจจาระจะเป็นสีเหลืองคล้ายสีของฟักทอง

ทารกควรอึ กี่ครั้งต่อวัน

การขับถ่ายอุจจาระของทารก โดยปกติแล้วจะเกิดขึ้นเกือบทุกครั้งหลังจากทารกกินนมอิ่ม ซึ่งทารกจะถ่ายอุจจาระวันละประมาณ 3-6 ครั้ง หรืออาจถ่ายอุจจาระได้มากถึงกว่า 10 ครั้งต่อวัน และอุจจาระปกติของทารกจะเป็นเหมือนแป้งเปียกไม่มีมูกเลือด ไม่มีฟอง เนื้ออุจจาระเป็นสีเหลืองทอง

สังเกตสีอุจจาระของลูกน้อย แต่ละสีบอกอะไรบ้าง

สีอุจจาระทารก บอกอะไรคุณได้บ้าง นอกจากจะเป็นเรื่องที่คุณพ่อคุณแม่ต้องคอยสังเกตแล้ว ยังเป็นตัวบ่งบอกสุขภาพของลูกน้อยได้อีกด้วย อยากรู้ว่าอุจจาระสีต่าง ๆ ของลูกน้อยมีความหมายอย่างไรตามมาไขข้อสงสัยไปพร้อมกัน

1. สีน้ำดำคล้ำ

ทารกขับถ่ายอุจจาระออกมาเป็นสีดำ อาจเกิดมาได้จากอาหารที่คุณแม่รับประทานช่วงให้นมลูกมีธาตุเหล็กสูง

2. สีเขียว

ทารกขับถ่ายอุจจาระออกมาเป็นสีเขียว ทารกอุจจาระสีเขียวหรืออุจจาระสีเขียวขี้ม้าเหม็น อาจเกิดได้จากการที่คุณแม่รับประทานอาหารที่มีผักใบเขียวมาก หรืออีกกรณีมาจากการให้ลูกดื่มนมผสมสำหรับเด็ก ซึ่งสีของอุจจาระอาจจะมีสีที่ต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของนมผสมที่ให้ลูกกิน

3. สีขาว

ทารกขับถ่ายอุจจาระออกมาเป็นสีขาว อาจมีสาเหตุมาจากท่อน้ำดีในร่างกายเกิดความผิดปกติขึ้น แนะนำให้คุณพ่อคุณแม่พาลูกไปโรงพยาบาล เพื่อให้แพทย์ตรวจร่างกายอย่างละเอียดอีกครั้ง

4. สีแดง

ทารกขับถ่ายอุจจาระออกมาเป็นสีแดง สาเหตุอาจมาจากมีแผลในลำไส้ หรือรูทวารฉีกขาดขณะที่ลูกเบ่งอุจจาระออกมา เนื่องจากอุจจาระแข็ง ลูกท้องผูก แนะนำให้พาลูกไปพบแพทย์เพื่อตรวจร่างกายทันที

ทารกไม่ถ่ายอุจจาระทุกวัน ผิดปกติไหม

เด็กทารกหากไม่ถ่ายอุจจาระทุกวัน แต่ถ่ายอุจจาระวันเว้นวัน ไม่ถือว่าผิดปกติ แต่ทั้งนี้ต้องไม่มีอาการร่วมอย่างอื่นที่ทำให้ไม่ถ่ายอุจจาระออกมา เช่น มีอาการอาเจียน อาการท้องอืด หรือวันที่ถ่ายอุจจาระออกมาแล้วอุจจาระแข็งเหมือนลูกกระสุน แนะนำให้พาลูกไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ ในเด็กทารกที่ไม่ได้กินนมแม่ แต่กินนมผสมเป็นส่วนใหญ่ อาจจะถ่ายอุจจาระวันเว้นวัน หรืออาจถ่ายอุจจาระสัปดาห์ละครั้งก็ได้เช่นกัน ซึ่งหากคุณพ่อคุณแม่พบว่าลูกมีอาการผิดปกติอื่นร่วมด้วย ควรพาไปพบแพทย์ทันที

ขี้เทาเป็นอุจจาระครั้งแรกของทารกแรกเกิด การสังเกตสีอุจจาระของลูกน้อยเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้คุณพ่อคุณแม่สามารถติดตามพัฒนาการและสุขภาพของลูกน้อยได้ หากสังเกตเห็นว่าอุจจาระของลูกน้อยมีการเปลี่ยนแปลงผิดปกติ เช่น ทารกอุจจาระมีมูกเลือดปน มีกลิ่นเหม็นมาก หรือลูกน้อยถ่ายอุจจาระน้อยลง หรือถ่ายบ่อยขึ้นผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจสอบสาเหตุและรับคำแนะนำที่ถูกต้อง

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่มือใหม่

• Health check แบบประเมินสุขภาพของคุณแม่และพัฒนาการของลูกน้อย
• สายสะดือทารก สะดือใกล้หลุดเป็นแบบไหน พร้อมวิธีทำความสะอาด
• กลากน้ำนม เกิดจากอะไร โรคผิวหนังในเด็ก พร้อมวิธีดูแลเกลื้อนน้ำนม
• ลูกเลือดกำเดาไหลตอนกลางคืน อันตรายไหม พ่อแม่รับมืออย่างไรดี
• วิธีห่อตัวทารกที่ถูกต้อง ให้ลูกน้อยสบายตัว เหมือนอยู่ในท้องแม่
• โรคซางในเด็กเล็กมีจริงไหม เกิดจากอะไร ดูแลและป้องกันได้หรือเปล่า
• ลูกหัวแบน ทารกหัวแบน คุณแม่ทำอย่างไรได้บ้าง พร้อมวิธีแก้ไขเบื้องต้น
• วิธีบรรเทาอาการไอของลูกน้อย เมื่อลูกไอไม่หยุด พร้อมวิธีดูแลและป้องกัน
• จุกหลอก ดีกับลูกน้อยจริงไหม จุกนมหลอก ข้อดีข้อเสียมีอะไรบ้าง
• วิธีลดไข้ทารกแรกเกิด อาการทารกเป็นไข้ ทารกตัวร้อน พร้อมวิธีวัดไข้
• นิทานเด็กทารกสำคัญกับลูกไหม คุณแม่ควรอ่านเรื่องอะไรให้ลูกน้อยฟังดี

อ้างอิง:

1. “ลักษณะทั่วไปของทารกแรกเกิด” สิ่งที่พ่อแม่ควรรู้..เพื่อดูความผิดปกติ, โรงพยาบาลพญาไท
2. ขี้เทา อุจจาระแรกของทารกที่พ่อแม่ควรรู้, Pobpad
3. ภาวะสูดสำลักขี้เทาในเด็กแรกเกิด ตอนที่ 1, คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
4. สีของอุจจาระลูกบอกอะไรได้บ้าง, โรงพยาบาลเอกชัย
5. ปัญหาที่พบบ่อยในทารกแรกเกิด, โรงพยาบาลสินแพทย์ เสรีรักษ์

อ้างอิง ณ วันที่ 5 กันยายน 2567