แผลฝีเย็บหลังคลอดของคุณแม่ ดูแลแผลฝีเย็บอย่างไรให้ปลอดภัย

สรุป

• แผลฝีเย็บเกิดจากกระบวนการคลอดธรรมชาติ โดยคุณหมอจะทำการกรีดผิวหนังบริเวณช่องคลอดเพื่อให้ลูกน้อยคลอดได้สะดวกมากยิ่งขึ้น
• ปกติแผลฝีเย็บจะเริ่มหายสนิทภายใน 1 สัปดาห์ แต่คุณแม่อาจมีอาการเจ็บแผลฝีเย็บอยู่นานถึง 2-3 สัปดาห์ ในระหว่างนั้นคุณแม่สามารถทานยาตามคำแนะนำของคุณหมอได้
• คุณแม่หลังคลอดควรปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของคุณหมอโดยไม่แช่ในอ่างอาบน้ำ ทำความสะอาดแผลฝีเย็บหลังจากอุจจาระหรือปัสสาวะทุกครั้งโดยเช็ดทำความสะอาดจากด้านหน้าไปทางด้านหลังเสมอ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
• หากคุณแม่รู้สึกว่ามีไข้ แผลฝีเย็บมีการอักเสบ ปวด บวมแดง มีน้ำหนองหรือเลือดสีแดงสดไหลมากกว่าปกติ แนะนำให้คุณแม่ไปพบแพทย์ทันที เพราะแผลฝีเย็บอาจเกิดการติดเชื้อได้

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• รู้จัก ’แผลฝีเย็บ’ แผลคลอดธรรมชาติ คืออะไร?
• ลักษณะของแผลฝีเย็บ เป็นอย่างไร
• แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ กี่วันหาย
• อาการแผลฝีเย็บแยกเป็นยังไง
• คุณแม่ควรดูแลแผลเย็บหลังคลอดอย่างไร
• อาการแบบไหนที่ควรไปพบแพทย์ทันที
• จะรู้ได้ยังไงว่าแผลฝีเย็บใกล้หายแล้ว
• ลักษณะอาการของแผลฝีเย็บติดเชื้อ
• วิธีช่วยบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บ
• คันแผลฝีเย็บ คุณแม่ควรทำยังไงดี
• ไขข้อข้องใจเรื่องการดูแลแผลฝีเย็บ

รู้จัก แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ คืออะไร?

แผลฝีเย็บ เป็นแผลที่เกิดจากการคลอดลูกธรรมชาติบริเวณช่องคลอด โดยคุณหมอจะทำการกรีดผิวหนังที่อยู่ระหว่างอวัยวะเพศกับทวารหนักเพื่อให้สะดวกต่อการคลอดลูกจากนั้นคุณหมอจะเย็บติดฝีเย็บไว้ 

ลักษณะของแผลฝีเย็บ เป็นอย่างไร

แผลฝีเย็บเกิดขึ้นได้ทั้งจากการกระบวนการคลอดตามธรรมชาติและการตัดฝีเย็บเพื่อให้คุณแม่สามารถคลอดลูกน้อยได้สะดวกยิ่งขึ้น ทำให้ลักษณะของแผลฝีเย็บมีระดับการฉีกขาดที่แตกต่างกัน โดยแบ่งออกเป็น 4 ระดับ คือ

• ระดับ 1 : เป็นการฉีกขาดที่เล็กน้อยไม่เกิน 1 เซนติเมตร และไม่มีเลือดออก
• ระดับ 2 : เป็นการฉีกขาดบริเวณผิวผนังช่องคลอดและกล้ามเนื้อฝีเย็บ
• ระดับ 3  : เป็นการฉีกขาดตั้งแต่ผิวผนังช่องคลอดไปจนถึงกล้ามเนื้อหูรูดของทวารหนัก
• ระดับ 4 : เป็นการฉีกขาดตั้งแต่ผิวผนังช่องคลอดไปไปจนถึงเยื่อบุทวารหนักด้านใน ซึ่งเป็นการฉีกขาดที่รุนแรงมากที่สุด

แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ กี่วันหาย

โดยปกติแล้วแผลฝีเย็บจะเริ่มหายหลังจากคุณแม่คลอดลูกใน 3 วัน หลังจากนั้นอีก 5-7 วันแผลฝีเย็บจะเริ่มติดสนิท และจะหายสนิทภายใน 2 สัปดาห์ ซึ่งคุณแม่จะมีอาการปวดแผลฝีเย็บประมาณ 2-3 สัปดาห์ โดยที่ไหมฝีเย็บจะละลายหายไปประมาณ 3 สัปดาห์

อาการแผลฝีเย็บแยกเป็นยังไง

อาการของแผลฝีเย็บแยกหรือปริ คือ อาการที่มีเลือดไหลหรือหนองไหลออกมาจากบริเวณแผลฝีเย็บ พร้อมกับอาการเจ็บปวดบริเวณแผลฝีเย็บ บางครั้งคุณแม่อาจเห็นเป็นไหมเย็บหลุดออกมาจากบริเวณแผลฝีเย็บด้วย ทำให้คุณแม่ทราบทันทีว่าแผลเปิดหรือแผลฝีเย็บแยกออกแล้ว เมื่อคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บปริหรือแยกออกให้รีบไปพบแพทย์ทันที

คุณแม่ควรดูแลแผลเย็บหลังคลอดอย่างไร

การดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด คุณแม่สามารถดูแลตัวเองได้ ดังต่อไปนี้

• คุณแม่ควรทำความสะอาดแผลฝีเย็บด้วยสบู่หรือน้ำสะอาดจากด้านหน้าไปด้านหลัง และควรหลีกเลี่ยงการล้างย้อนมาด้านหน้าเพราะอาจทำให้เชื้อโรคจากบริเวณทวารหนักเข้าสู่แผลฝีเย็บและช่องคลอดได้ จากนั้นซับให้แห้ง
• หากต้องการอาบน้ำแนะนำให้ตักน้ำอาบหรืออาบน้ำจากฝักบัว ไม่ควรแช่น้ำในอ่างหรือลำคลองเพื่อป้องกันเชื้อโรคที่อาจทำให้เกิดการติดเชื้อเข้าสู่มดลูกได้เพราะปากมดลูกยังปิดไม่สนิท
• ควรเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 3 ชั่วโมง หรือทุกครั้งที่คุณแม่รู้สึกผ้าอนามัยชุ่ม และควรดึงจากด้านหน้ามาทางด้านหลังเพื่อป้องกันการติดเชื้อในช่องคลอด และไม่ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอด
• หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์และการสวนล้างช่องคลอดโดยเฉพาะในช่วง 6 สัปดาห์หลังคลอด เนื่องจากปากมดลูกยังปิดไม่สนิทซึ่งอาจเป็นสาเหตุให้แผลฝีคลอดเกิดการติดเชื้อได้ง่าย
• ในช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังคลอด คุณแม่ไม่ควรยกของหนัก ๆ หรือออกแรงมาก ๆ ไม่ควรเดินขึ้นลงบันไดบ่อย ๆ เพราะอาจกระทบกระเทือนต่ออวัยวะช่วงอุ้งเชิงกราน

อาการแบบไหนที่ควรไปพบแพทย์ทันที

คุณแม่หลังคลอดธรรมชาติ ควรมาพบแพทย์ทันทีเมื่อคุณแม่มีอาการเหล่านี้

• มีเลือดหรือน้ำหนองไหลจากแผลฝีเย็บ
• ปัสสาวะแล้วมีอาการแสบขัดและเจ็บ
• มีก้อนเลือดออกขนาดใหญ่ออกจากบริเวณช่องคลอด หรือผ้าอนามัยชุ่มเร็วภายใน 1 ชั่วโมง
• น้ำคาวปลามีกลิ่นหรือสีแดงจัดตลอด 3 สัปดาห์หลังคลอดธรรมชาติ เพราะปกติแล้วน้ำคาวปลาจะมีสีแดงในช่วง 3 วันแรก หลังจากนั้นจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูก่อนจะกลายเป็นสีน้ำตาลแล้วค่อย ๆ จางลง และจะหมดไปหลังจากวันที่ 10 ของการคลอดลูก
• มีไข้สูง และมีอาการอักเสบร่วมด้วย
• หลังคลอดลูกได้ 2 สัปดาห์แล้วยังคลำเจอมดลูกได้จากบริเวณด้านหน้าท้องของคุณแม่

จะรู้ได้ยังไงว่าแผลฝีเย็บใกล้หายแล้ว

ในช่วง 1-3 วันแรกหลังจากคลอดลูกธรรมชาติ คุณแม่จะรู้สึกเจ็บปวดบริเวณแผลฝีเย็บ ส่วนบริเวณแผลจะมีอาการบวมพร้อมมีเลือดซึมออกมา หลังจากนั้นคุณแม่จะรู้สึกตึง ๆ ในช่วง 3-4 วันแรก และจะหายสนิทภายใน 1 สัปดาห์หรือภายใน 7-10 วัน โดยไม่ต้องตัดไหมออก หากเลย 7 วันไปแล้วแผลฝีเย็บยังไม่แห้งแสดงว่าแผลฝีเย็บอาจเกิดการติดเชื้อและอักเสบได้

ลักษณะอาการของแผลฝีเย็บติดเชื้อ

หากแผลฝีเย็บเกิดการติดเชื้อ ร่างกายจะเริ่มแสดงอาการผิดปกติ คือ เป็นไข้ แผลฝีเย็บจะอักเสบ บวมแดง บางครั้งอาจเป็นหนองไหลซึมออกมา เวลาปัสสาวะจะลำบากหรือปัสสาวะไม่ออก และอาจเกิดแผลปริหรือแยกออกจากกันได้

วิธีช่วยบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บ

หลังคลอดธรรมชาติใหม่ ๆ คุณแม่จะรู้สึกปวดแผลฝีเย็บได้ หากมีอาการปวดมาก ๆ คุณแม่สามารถบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บได้ดังนี้

1. ช่วงวันแรก ๆ ของการคลอดลูก คุณแม่สามารถประคบเย็นได้ประมาณ 15 นาที เพื่อลดอาการปวดและบวมของแผลฝีเย็บ
2. แช่น้ำอุ่นที่ผสมเกร็ดด่างทับทิมประมาณ 15 นาที เพื่อให้เลือดไหลเวียนได้ดียิ่งขึ้น ในกรณีที่คุณแม่รู้สึกปวดแผลฝีเย็บ ควรทำหลังจากคลอดตั้งแต่ 3 วัน เป็นต้นไป
3. เมื่อต้องการนั่งให้นั่งที่แก้มก้นข้างใดข้างหนึ่ง หรืออาจหาห่วงยางเล็ก ๆ หรือหมอนกลมที่มีรูตรงกลางคล้ายกับโดนัทมารองนั่ง เพื่อเลี่ยงไม่ให้แผลฝีเย็บถูกกดทับโดยตรง

หากคุณแม่พบว่ายังรู้สึกปวดแผลฝีเย็บมาก ๆ แผลฝีเย็บบวม และไม่สามารถนั่งนาน ๆ ได้ แนะนำให้คุณแม่ไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษาต่อไป

คันแผลฝีเย็บ คุณแม่ควรทำยังไงดี

หากคุณแม่หลังคลอดมีอาการคันที่แผลฝีเย็บหรือบริเวณอวัยวะเพศ แนะนำให้คุณแม่ปฏิบัติตามนี้

• หลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้เช็ดทำความสะอาดจากบริเวณด้านหน้าไปทางด้านหลังเพื่อป้องกันเชื้อโรคจากทวารหนักเข้าไปยังช่องคลอด
• ไม่ควรใช้ผลิตภัณฑ์ส่วนล้างช่องคลอด
• หลีกเลี่ยงการใช้ผ้าอนามัยที่มีกลิ่นหอม หรือสบู่ที่มีกลิ่นหอม

ไขข้อข้องใจเรื่องการดูแลแผลฝีเย็บ

1. ครบเดือนแล้ว แผลฝีเย็บยังไม่หาย คุณแม่ควรทำอย่างไร?

ปกติแผลฝีเย็บจะหายภายใน 1 สัปดาห์หลังจากคลอด ถ้าคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บยังไม่หาย ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำทันที

2. แผลฝีเย็บปริ หรือฉีกขาด แม่ควรทำยังไงดี?

ถ้าคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บมีการปริ หรือแยกออกให้รีบไปพบแพทย์ เพราะอาจทำให้เกิดแผลฝีเย็บอักเสบหรือติดเชื้อได้

3. แผลฝีเย็บยังไม่สมาน คุณแม่ควรนอนท่าไหน?

ในช่วงแรกหลังคลอดคุณแม่อาจรู้สึกนอนได้ลำบากเพราะฝีเย็บยังไม่สมาน สำหรับท่านอน ของคุณแม่หลังคลอดที่แนะนำ คือ ให้คุณแม่นอนตะแคงด้านใดด้านหนึ่งแล้วให้ยกช่วงก้นขึ้นเล็กน้อยเพื่อให้นอนได้สบายยิ่งขึ้น

4. ควรดูแลแผลฝีเย็บอย่างไร

แผลฝีเย็บ ปกติแล้วคุณหมอจะเย็บด้วยไหมละลาย ซึ่งหลังคลอดประมาณ 7 วันแผลก็จะหาย แต่อาจจะรู้สึกเจ็บนานประมาณ 2 สัปดาห์ การทำความสะอาดสามารถใช้น้ำและสบู่ล้างจากด้านหน้าไปด้านหลัง และซับให้แห้งทันที

5. แสบแผลฝีเย็บเวลาฉี่ แบบนี้ปกติหรือไม่?

ในช่วงวันแรก ๆ ของการคลอดคุณแม่จะรู้สึกเจ็บตึง ปวดระบมแผล และแสบบริเวณแผลฝีเย็บ พอเข้าสู่วันที่ 3 แผลฝีเย็บจะค่อย ๆ ดีขึ้น หากคุณแม่พบว่ายังมีอาการแสบแผล ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะไม่ออกรวมถึงมีไข้ด้วยแสดงว่าเป็นอาการที่ผิดปกติแนะนำให้คุณแม่ไปพบคุณหมอเพื่อตรวจและทำการรักษา

สำหรับคุณแม่มือใหม่ที่ไม่สามารถคลอดธรรมชาติเองได้และมีแพลนจะผ่าคลอดเจ้าตัวเล็ก คุณแม่สามารถเข้าไปศึกษาและอ่านบทความ การเตรียมตัวผ่าคลอด และ การดูแลแผลหลังผ่าคลอดที่ถูกต้องสำหรับคุณแม่มือใหม่ได้เลย

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ผ่าคลอด

• แม่มือใหม่เตรียมผ่าคลอด พร้อมขั้นตอนการผ่าคลอด และวิธีดูแลให้แผลหายไว
• แผลฝีเย็บหลังคลอด คุณแม่ดูแลอย่างไรให้ปลอดภัย ฝีเย็บหายไว ไม่ติดเชื้อ
• แผลผ่าคลอด ดูแลแผลหลังผ่าคลอดอย่างไรให้ยุบไว หายเร็ว
• หลังผ่าคลอดกินอะไรได้บ้าง แม่หลังคลอดทานอะไรให้แผลหายเร็ว
• ฤกษ์คลอด ฤกษ์ผ่าคลอด วันมงคล เวลาดี สำหรับลูกรัก
• สฟิงโกไมอีลิน คืออะไร สำคัญต่ออย่างไรต่อสมองของลูกน้อย
• DHA สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองของลูกน้อย
• 2’-FL คืออะไร ? รู้จัก 2’-FL โอลิโกแซคคาไรด์ในนมแม่ (HMOs)
• โพรไบโอติก (Probiotics) จุลินทรีย์ที่พบได้ในนมแม่ มีประโยชน์กับลูก
• พรีไบโอติก มีส่วนช่วยพัฒนาสมองในเด็กทารก
• น้ำนมเหลือง ที่มีสฟิงโกไมอีลิน สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองจากแม่สู่ลูก
• เทคนิคเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สุดยอดสารอาหารจากแม่สู่ลูก
• เพิ่มน้ำนมคุณแม่ ด้วยการกระตุ้นน้ำนม จากธรรมชาติ ดีกับคุณแม่และลูก
• นมแม่อยู่ได้กี่ชม น้ำนมแม่เก็บได้นานแค่ไหน เก็บรักษาอย่างไรให้ถูกวิธี
• อาการทารกหิวนม สัญญาณจากลูกน้อย ที่คุณแม่สังเกตเองได้
• เด็กแรกเกิดกินนมกี่ออนซ์ ถึงจะดีที่สุด ปริมาณเท่าไหร่ถึงเรียกว่าพอดี
• วิธีจับลูกเรอ ท่าอุ้มเรอช่วยให้ลูกสบายท้อง หลังลูกอิ่มนม
• คัดเต้านมทำยังไงดี คัดเต้ากี่วันหาย พร้อมวิธีบรรเทาอาการนมคัด
• เจ็บหัวนม หัวนมแตก อาการเจ็บหัวนม ต้องรักษาอย่างไร ให้นมลูกต่อได้ไหม
• ทารกไม่ยอมนอน ลูกงอแงไม่ยอมนอนไม่มีสาเหตุ พร้อมวิธีรับมือ
• วิธีชงนมที่ถูกต้อง พร้อมขั้นตอนการเตรียมน้ำชงนม สำหรับแม่มือใหม่

อ้างอิง

• เช็คหน่อยไหม? สุขภาพหลังคลอด...มีปัญหาอะไรหรือเปล่า, โรงพยาบาลพญาไท
• การดูแลตัวเองหลังคลอดที่คุณแม่ต้องรู้, โรงพยาบาลเปาโล
• 10 ความเชื่อ...จริง และ ไม่จริง กับคุณแม่หลังคลอด, โรงพยาบาลขอนแก่นราม 

อ้างอิง ณ วันที่ 15 พฤศจิกายน 2566