ลูกอุจจาระแข็งทําไงดี ลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน พร้อมวิธีดูแลลูกน้อย

ลูกอุจจาระแข็งทําไงดี ลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน พร้อมวิธีดูแลลูกน้อย

ภาวะการถ่ายแข็ง ถ่ายไม่ออก ท้องผูก เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยโดยเฉพาะในเด็กทารก เพราะระบบย่อยอาหารยังไม่แข็งแรงเมื่อเทียบกับวัยผู้ใหญ่ ซึ่งปัญหาเหล่านี้แม้จะดูเหมือนไม่ร้ายแรงอะไรนัก แต่คุณแม่รู้หรือไม่ว่า หากปล่อยให้ลูกถ่ายแข็งต่อไปเป็นเวลานาน ๆ อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพจนกลายเป็นปัญหาเรื้อรังในอนาคตได้

 

ลูกอุจจาระแข็งทําไงดี ลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน พร้อมวิธีดูแลลูกน้อย

ลูกเคยถ่ายแข็งแล้วเจ็บ ตอนนี้เลยเหมือนจะกลั้นอึทุกครั้งเลยค่ะ ควรทำอย่างไรดี?

นี่คือ "วงจรของความกลัว" ที่ต้องรีบแก้ไขค่ะ เพราะเมื่อลูกกลั้นอุจจาระก็จะยิ่งแข็งและยิ่งเจ็บในครั้งต่อไป วิธีการคือ:
ต้องทำให้อุจจาระนิ่มก่อนเป็นอันดับแรก: เน้นให้ลูกทานอาหารที่ช่วยระบาย (มะละกอ, ลูกพรุน) และดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อให้การขับถ่ายครั้งต่อไป "ไม่เจ็บ"
สร้างบรรยากาศที่ดี: ไม่กดดันหรือบังคับให้ลูกนั่งกระโถนนานๆ อาจจะอ่านนิทานหรือร้องเพลงให้ฟังเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากความกลัว
เมื่อลูกสามารถถ่ายออกมาได้อย่างไม่เจ็บปวด 1-2 ครั้ง ความกลัวนั้นจะค่อยๆ หายไปเองค่ะ

ลูกเบ่งอึไม่ออก ร้องไห้น่าสงสารมาก มีวิธีช่วยแบบเร่งด่วนที่ปลอดภัยไหมคะ?

เข้าใจเลยค่ะว่าเห็นลูกทรมานแล้วใจจะขาด วิธีช่วยเบื้องต้นที่ปลอดภัยและสามารถทำได้ทันทีคือ:
ให้อาบน้ำอุ่น: ความอุ่นของน้ำจะช่วยให้กล้ามเนื้อบริเวณก้นและท้องของลูกผ่อนคลายลง ซึ่งอาจช่วยให้ขับถ่ายได้ง่ายขึ้น
ท่าปั่นจักรยานอากาศ: จับลูกนอนหงาย แล้วขยับขาทั้งสองข้างเบาๆ เหมือนกำลังปั่นจักรยาน จะช่วยกระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้ได้
นวดท้องเบาๆ: ใช้นิ้วมือนวดวนตามเข็มนาฬิการอบๆ สะดือของลูกเบาๆ
วิธีเหล่านี้เป็นการช่วยบรรเทาอาการเฉพาะหน้า แต่สิ่งสำคัญคือการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุคือทำให้อุจจาระนิ่มลงค่ะ

สำหรับเด็กที่เริ่มกินอาหารเสริมแล้ว มีอาหารชนิดไหนที่ควร 'เลี่ยง' เป็นพิเศษไหมคะ เพราะกลัวจะยิ่งทำให้ท้องผูก?

มีค่ะ อาหารบางชนิดมีแนวโน้มทำให้ท้องผูกได้ง่ายกว่าปกติในเด็กเล็ก คุณแม่ควรสังเกตและอาจจะลดปริมาณอาหารเหล่านี้ในช่วงที่ลูกมีอาการถ่ายแข็ง:
กล้วยดิบหรือกล้วยห่าม: มีสารแทนนินสูงซึ่งทำให้ท้องผูกได้ง่าย ควรเลือกให้กล้วยน้ำว้าที่ "สุกงอม" แทน
ข้าวขาวและขนมปังขาว: มีใยอาหารน้อย อาจทำให้อุจจาระแข็งตัวได้ง่าย
แอปเปิ้ลซอส (ในปริมาณมาก): แม้แอปเปิ้ลจะมีใยอาหาร แต่ในรูปแบบซอสอาจมีสารเพคตินที่ทำให้อุจจาระจับตัวเป็นก้อนได้
ให้เน้นอาหารที่ช่วยระบายแทน เช่น มะละกอสุก, ลูกแพร์, หรือลูกพรุนค่ะ

สรุป

  • ปัญหาลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน ทารกถ่ายแข็ง อุจจาระแข็ง เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในทารก เพราะการทำงานของระบบย่อยอาหารยังพัฒนาไม่เต็มที่
  • เด็กที่กินนมแม่จะขับถ่ายได้ดีเพราะนมแม่ย่อยง่าย ช่วยให้ลูกขับถ่ายง่าย ลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะท้องผูกในทารกได้ดีกว่าเด็กที่กินนมผง

 

เลือกอ่านตามหัวข้อ

 

รู้จักอาการลูกถ่ายแข็ง คืออะไร

ลูกอุจจาระแข็งทําไงดี ปัญหาทารกถ่ายแข็ง คืออุจจาระที่ลูกถ่ายออกมามีลักษณะเป็นก้อนแข็ง แห้ง อาจเป็นเม็ดกระสุนหรือถ่ายก้อนใหญ่ โดยเด็กต้องออกแรงเบ่งมากกว่าปกติ และหลายครั้งก็มีอาการเจ็บปวดขณะขับถ่ายร่วมด้วย ซึ่งลักษณะอุจจาระแข็งนี้เป็นสัญญาณเตือนว่าลูกน้อยของคุณอาจเข้าข่ายโรคท้องผูกได้

 

ทารกขับถ่ายอย่างไร ธรรมชาติการขับถ่ายของทารก

ความถี่ในการขับถ่ายของทารกแต่ละคนจะแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการขับถ่ายและการให้นม ณ ช่วงเวลานั้น ซึ่งโดยปกติแล้ว เด็กทารกที่กินนมแม่จะขับถ่ายมากถึง 5-10 ครั้งต่อวัน ลักษณะของอุจจาระจะนิ่ม และเป็นสีเหลืองทอง ในขณะที่เด็กกินนมผงจะขับถ่ายน้อยกว่าและอุจจาระจะมีลักษณะแข็งมากกว่า และเมื่อทารกเริ่มโตขึ้น หลัง 6 สัปดาห์ขึ้นไป ลำไส้เริ่มดูดซึมได้ดีขึ้น ความถี่ในการขับถ่ายก็จะค่อย ๆ ลดลงตามกลไกการทำงานของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายที่พัฒนาขึ้น

 

สาเหตุที่ทำให้ลูกถ่ายแข็ง

สาเหตุที่ทำให้ลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน หรืออุจจาระแข็งนั้น สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย และแตกต่างกันออกไป เช่น

  • เกิดจากความผิดปกติของลำไส้หรือระบบขับถ่ายของลูก
  • มีพฤติกรรมการขับถ่ายที่ไม่ถูกต้อง เช่น การฝึกให้ลูกนั่งกระโถนเร็วเกินไป
  • เกิดจากภาวะแพ้นมวัวในทารก
  • อาจมีพฤติกรรมการอั้นอุจจาระจากการกลัวเจ็บขณะขับถ่ายเข้ามาเกี่ยวเนื่องด้วย

 

อาการไหนบ้างที่อาจแสดงว่าลูกถ่ายแข็ง

  • ลูกมีอุจจาระแข็ง แห้ง หรือเป็นเม็ดแข็งเล็ก ๆ คล้ายลูกกระสุน
  • ขับถ่ายลำบาก ต้องออกแรงเบ่งขณะขับถ่ายมากกว่าปกติ และมีอาการเจ็บปวดบริเวณทวารร่วมด้วย
  • ขับถ่ายน้อยกว่าปกติ แม้ความถี่ในการขับถ่ายของทารกแต่ละคนไม่เท่ากัน แต่หากน้อยกว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์ ให้พึงระวังไว้ก่อนว่าลูกของคุณอาจเข้าข่ายภาวะท้องผูกได้
  • บางครั้งมีเลือดออกมากับอุจจาระ เนื่องจากอุจจาระมีลักษณะแข็งมากจนทำให้รูทวารหนักเป็นแผลฉีกขาด
  • เพราะร่างกายไม่ได้ขับถ่ายของเสียเดิมออกมาจึงทำให้ลูกรู้สึกอึดอัด ไม่สบายท้อง และกินอาหารได้น้อยลง
  • ท้องมีลักษณะตึง แข็ง และแน่นท้อง

 

อาการไหนบ้างที่อาจแสดงว่าลูกถ่ายแข็ง ทารกถ่ายแข็ง

 

อาการไหนบ้างที่อาจแสดงว่าลูกถ่ายแข็ง ทารกถ่ายแข็ง

วิธีช่วยลูกถ่ายยาก ทารกถ่ายแข็ง ให้ลูกน้อยถ่ายได้ง่ายขึ้น

1. นมแม่ดีที่สุด

อย่างที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า นมแม่เปรียบเสมือนวัคซีนธรรมชาติหยดแรก เพราะอุดมไปด้วยสารอาหารกว่า 200 ชนิด ที่มีประโยชน์ เช่น

  • แอลฟาแล็ค สฟิงโกไมอีลิน เป็นสารอาหารที่มีความสำคัญต่อกลไกการทำงานของสมอง มีบทบาทในการเสริมสร้าง สารสื่อประสาท และเพิ่มความเร็วในการส่งสัญญาณประสาท ช่วยให้ลูกมีพัฒนาการสมองที่ดี เรียนรู้ได้เร็ว
  • B. lactis จุลินทรีย์สุขภาพที่เปรียบเสมือนเกราะป้องกันในช่วงแรกของชีวิตลูกน้อย ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง ไม่เจ็บป่วยง่าย

 

นอกจากนี้นมแม่ยังดีต่อระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายของทารก เพราะย่อยง่าย ทำให้ลูกขับถ่ายง่าย อุจจาระนิ่ม ลดความเสี่ยงที่ทำให้ลูกถ่ายแข็ง ถ่ายยาก หรือท้องผูก ได้ดีกว่าเด็กที่กินนมผง

 

2. ชงนมตามสัดส่วนที่แนะนำ

แม้น้ำนมแม่จะช่วยลดการเกิดปัญหาลูกถ่ายแข็งได้ดีกว่า แต่หากบ้านไหนมีความจำเป็นต้องให้ลูกกินนมผงสำหรับเด็ก คุณแม่ควรศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมอย่างละเอียดและปฏิบัติตามคำแนะนำบนกล่องผลิตภัณฑ์อย่างเคร่งครัด เลือกชงนมให้ลูกในสัดส่วนที่เหมาะสม เพื่อลดอาการท้องอืดและท้องผูกให้กับลูกน้อย

 

3. เสริมด้วยน้ำ ผัก ผลไม้ ตามความเหมาะสม

เมื่อลูกเริ่มโตขึ้นและสามารถกินอาหารอื่น ๆ นอกเหนือจากนมแม่ได้แล้ว คุณแม่สามารถเลือกเสริมผัก ผลไม้ และดื่มน้ำได้ ในปริมาณที่เหมาะสมกับวัยของลูก เพื่อช่วยให้พวกเค้าสามารถขับถ่ายได้ดีขึ้น ลดโอกาสเกิดภาวะท้องผูกและอุจจาระแข็ง

 

ข้อควรระวังเมื่อทารกไม่ถ่าย หรือลูกถ่ายแข็ง

คุณแม่ทุกบ้านควรระมัดระวังไว้อีกอย่างหนึ่งว่า หากลูกถ่ายแข็งเป็นก้อน ควรงดการกระตุ้นการอุจจาระหรือการสวนทวารโดยใช้แท่งสวนมากเกินความจำเป็น เพราะการสวนทวารอาจทำให้กล้ามเนื้อหูรูดบริเวณทวารหนักของลูกเจ็บและมีแผล รวมถึงทำให้เด็กบางคนยิ่งกลัวการขับถ่าย ส่งผลกระทบต่อจิตใจจนอาจเกิดการต่อต้านและนำไปสู่พฤติกรรมการกลั้นอุจจาระ เพราะไม่กล้าขับถ่ายได้ในที่สุด

หากพบว่าลูกน้อยมีปัญหาท้องผูก ลูกถ่ายแข็ง ทารกถ่ายแข็ง ควรดูแลใส่ใจ ตั้งแต่เนิ่น ๆ ไม่ควรปล่อยเอาไว้จนกลายเป็นปัญหาเรื้อรัง เพราะปัญหาเหล่านี้ไม่เพียงแต่จะส่งผลเสียต่อสุขภาพของลูกเท่านั้น แต่ยังอาจส่งผลต่อพัฒนาการต่าง ๆ ของลูกในอนาคตอีกด้วย

 

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่

 

อ้างอิง:

  1. ลูกชอบอั้น แม่ชอบสวน, โรงพยาบาลมิติเวช
  2. How Often, How Much, What Color: Your Newborn Poop and Pee Questions Answered
  3. ‘ท้องผูกในเด็ก’ ปัญหาเรื้อรัง…ที่พ่อแม่ไม่ควรมองข้าม, โรงพยาบาลไทยนครินทร์
  4. ลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย, มูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์
  5. เด็กท้องผูก นอกจากเสียสุขภาพร่างกายแล้วยังส่งผลถึงสภาพจิตใจ, โรงพยาบาลสมิติเวช
  6. Grönlund MM, et al. Clin Exp Allergy. 2007 Dec;37(12):1764-72.
  7. Floch MH, et. al. J Clin Gastroenterol. 2015 Nov-Dec;49 Suppl 1:S69-73.  
  8. Constipation: Causes, Symptoms, and Treatment (webmd.com)

อ้างอิง ณ วันที่ 10 พฤศจิกายน 2566