โพรไบโอติกส์ (Probiotics) จุลินทรีย์ที่พบได้ในนมแม่ มีประโยชน์กับลูก

สรุป

• โพรไบโอติกส์ เป็นเชื้อจุลินทรีย์ชนิดมีประโยชน์ หรือบางแหล่งอาจจะเรียกว่า จุลินทรีย์สุขภาพ โดยทั่วไปแล้วจะมีอยู่ในร่างกายของมนุษย์อยู่แล้ว มีหน้าที่ปรับสมดุลจุลินทรีย์ในร่างกายของเราให้สมดุลอยู่เสมอ และกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้ทำงานได้ปกติ และลดความเสี่ยงในการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารอีกด้วย
• อาหารของ โพรไบโอติกส์ คือ พรีไบโอติกส์ (Prebiotics) ที่ส่วนมากเป็นสารอาหารประเภทไฟเบอร์บางชนิดที่ร่างกายไม่สามารถย่อยได้ แต่ โพรไบโอติกส์ในลำไส้ใหญ่และระบบทางเดินอาหารสามารถย่อยและใช้เป็นอาหารได้ เมื่อร่างกายมีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายมากกว่าจุลินทรีย์ก่อโรค ก็จะทำให้ร่างกายสุขภาพดี แข็งแรง และมีโอกาสติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารได้ยากขึ้น
• โพรไบโอติกส์ โดยทั่วไปแล้วจะมีอยู่ในผลิตภัณฑ์หมักของนม ถั่วเหลือง ผักต่าง ๆ เช่น โยเกิร์ต คีเฟอร์ กิมจิ มิโสะ เทมเป้ น้ำผลไม้ เป็นต้น แต่ โพรไบโอติกส์เองก็มีในนมแม่เช่นกัน เพื่อเพิ่มปริมาณโพรไบโอติกส์ในร่างกายของทารกแรกเกิด ชดเชยที่เด็กทารกไม่สามารถรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยโพรไบโอติกส์ได้
• โพรไบโอติกส์เพียงอย่างเดียว ไม่สามารถทำให้ร่างกายอยู่ในสภาพสมบูรณ์แข็งแรงได้ แต่เราต้องได้รับ โพรไบโอติกส์ และ พรีไบโอติกส์ให้เพียงพอและสมดุลกัน รวมไปถึงรับประทานอาหารให้มีสารอาหารครบถ้วนด้วย เพื่อจะทำให้ร่างกายแข็งแรง ทั้งบุคคลทั่วไป และรวมไปถึงคุณแม่ในช่วงตั้งครรภ์หรือในช่วงให้นมบุตรก็ตาม

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• โพรไบโอติกส์ (Probiotics) คืออะไร
• ความแตกต่างกันของ โพรไบโอติกส์ และ พรีไบโอติกส์
• ประโยชน์ของโพรไบโอติกส์
• โพรไบโอติกส์ เหมาะกับใครบ้าง
• ข้อควรระวังในการทานอาหารที่มี โพรไบโอติกส์
• โพรไบโอติกส์ มีอยู่ในอาหารแบบไหนบ้าง

โพรไบโอติกส์ (Probiotics) คืออะไร

โพรไบโอติกส์ เป็นเชื้อจุลินทรีย์ชนิดที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย หรืออาจจะเรียกว่า จุลินทรีย์สุขภาพ เป็นกลุ่มจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหารของมนุษย์อยู่แล้ว คอยย่อยสารอาหารบางอย่างที่ร่างกายย่อยไม่ได้ และควบคุมจำนวนจุลินทรีย์ก่อโรคในระบบทางเดินอาหารให้สมดุลอยู่เสมอ โดยกลุ่ม โพรไบโอติกส์ โดยทั่วไปเป็นจุลินทรีย์กลุ่ม Lactobacillus และ Bifidobacterium ซึ่งจุลินทรีย์ตัวหนึ่งที่สำคัญคือ B. lactis ที่พบมากในนมแม่ จะเป็นหนึ่งในโพรไบโอติกส์ที่สำคัญสำหรับเด็กทารกแรกเกิด

ความแตกต่างกันของ โพรไบโอติกส์ และ พรีไบโอติกส์

โพรไบโอติกส์ นั้น เป็นเชื้อจุลินทรีย์ชนิดที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย หรือก็คือเป็นจุลินทรีย์หรือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กกว่าที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ สามารถย่อยสารอาหารบางชนิดที่ร่างกายมนุษย์ไม่สามารถย่อยและดูดซึมไปใช้ประโยชน์ได้

พรีไบโอติกส์ นั้น โดยมากมักเป็นสารอาหารประเภทไฟเบอร์บางชนิด และ Oligosaccharides บางชนิดที่เป็นอาหารให้กับ โพรไบโอติกส์ในร่างกายมนุษย์ได้ โดยคนเราควรได้รับ โพรไบโอติกส์และพรีไบโอติกส์ ในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อประสิทธิภาพในการดูแลสุขภาพให้แข็งแรง

ประโยชน์ของโพรไบโอติกส์

โพรไบโอติกส์ มีประโยชน์ต่อร่างกาย โดยเมื่อเรามีจุลินทรีย์กลุ่มนี้มากกว่าจุลินทรีย์ก่อโรค โพรไบโอติกส์จะคอยควบคุมและแย่งที่อยู่ของจุลินทรีย์ก่อโรค เราก็จะป่วยจากการติดเชื้อในทางเดินอาหารได้ยากขึ้น นอกจากนี้การมีจุลินทรีย์สุขภาพในร่างกายอย่างเหมาะสม เป็นการส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายอีกทางหนึ่ง

โพรไบโอติกส์ เหมาะกับใครบ้าง

แม้ในร่างกายของคนเราเองจะมี โพรไบโอติกส์ อยู่แล้ว แต่ปริมาณก็อาจจะลดลงจากการใช้ชีวิตประจำวัน หรืออาหารที่รับประทานได้ ดังนั้น โดยทั่วไปแล้ว ทุกคนควรได้รับโพรไบโอติกส์ ในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อคงสภาพระบบทางเดินอาหารให้สมดุล และสุขภาพดี ไม่เว้นทั้งในเด็กหรือผู้ใหญ่ คุณแม่ตั้งครรภ์หรือคุณแม่ในช่วงให้นมบุตร หรือแม้แต่ในผู้สูงอายุก็ตาม

ข้อควรระวังในการทานอาหารที่มี โพรไบโอติกส์

• เนื่องจากโพรไบโอติกส์ เป็นจุลินทรีย์ที่มีชีวิต ดังนั้นจึงไม่ควรรับประทานพร้อมกับแอลกอฮอล์ และยาบางชนิด เพราะจุลินทรีย์อาจจะตายเสียก่อน
• ควรรับประทาน โพรไบโอติกส์ที่ยังไม่ผ่านกรรมวิธีที่ใช้ความร้อน รวมทั้งไม่ควรกินเปล่า ๆ ขณะท้องว่าง ควรรับประทานพร้อมมื้ออาหาร เพื่อให้จุลินทรีย์มีชีวิตรอดจากความร้อนและน้ำย่อยลงไปถึงระบบทางเดินอาหารได้มากขึ้น
• การรับประทานโพรไบโอติกส์มากกว่าที่ร่างกายต้องการก็มีผลเสียเช่นกัน โดยอาจจะมีอาการ ท้องอืดท้องเฟ้อหรือมีลมในกระเพาะอาหารได้ นอกจากนั้นอาจจะมีผลข้างเคียง เช่น โอกาสในการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร หรืออาจเกิดอาการต้านยาปฏิชีวนะได้
• อาหารเสริมโพรไบโอติกส์ในรูปแบบยาเม็ด ผง เยลลี่ หรือแคปซูลนั้น ควรเลือกจากผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการรับรองจาก อย. หรือขอคำปรึกษากับแพทย์หรือเภสัชกรใกล้บ้านก่อนจะเลือกซื้อมารับประทานเป็นอาหารเสริม
• โพรไบโอติกส์นั้น ไม่ใช่อาหารหลัก ไม่จำเป็นต้องรับประทานเสริมหากรับประทานอาหารอย่างเพียงพอครบ 5 หมู่ และได้รับโพรไบโอติกส์จากมื้ออาหารมากพอแล้ว

โพรไบโอติกส์ มีอยู่ในอาหารแบบไหนบ้าง

โพรไบโอติกส์โดยทั่วไปจะมีอยู่ในผลิตภัณฑ์หมักดองต่าง ๆ ที่ไม่ผ่านความร้อนหรือกรรมวิธีทำให้ปลอดเชื้อก่อน เช่น นมเปรี้ยวโยเกิร์ต กิมจิ เทมเป้ มิโสะ คีเฟอร์ น้ำผลไม้ เป็นต้น

โพรไบโอติกส์ แม้จะไม่ใช่สารอาหารจำเป็น และเป็นจุลินทรีย์ด้วยซ้ำ แต่ก็มีความสำคัญต่อร่างกาย โดยส่งผลป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร รวมทั้งส่งเสริมการทำงานของระบบคุ้มกันของร่างกาย และส่งเสริมระบบขับถ่ายด้วย ซึ่งไม่ว่าในคนวัยไหนก็ต้องการโพรไบโอติกส์ในร่างกายให้มีปริมาณเพียงพออยู่เสมอ เพื่อให้ร่างกายสุขภาพดี แข็งแรง ซึ่งการรับประทานอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์หมักดองที่ไม่ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อก็เป็นแหล่งสำคัญของโพรไบโอติกส์ เช่น โยเกิร์ต นมเปรี้ยว มิโสะ กิมจิ สำหรับในเด็กทารกแรกเกิดที่ไม่สามารถรับประทานอาหารดังกล่าวได้ ก็สามารถรับ โพรไบโอติกส์พร้อมสารอาหารต่าง ๆ เช่น ดีเอชเอ แคลเซียม ได้จากนมแม่โดยตรง โดยในนมแม่นั้นพบว่ามีสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด รวมถึงโพรไบโอติกส์ตัวหนึ่งที่สำคัญคือ B. lactis อยู่เป็นจำนวนมากเลยทีเดียว

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ให้นม

• สฟิงโกไมอีลิน คืออะไร สำคัญต่ออย่างไรต่อสมองของลูกน้อย
• DHA สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองของลูกน้อย
• 2’-FL คืออะไร ? รู้จัก 2’-FL โอลิโกแซคคาไรด์ในนมแม่ (HMOs)
• โพรไบโอติก (Probiotics) จุลินทรีย์ที่พบได้ในนมแม่ มีประโยชน์กับลูก
• พรีไบโอติก มีส่วนช่วยพัฒนาสมองในเด็กทารก
• น้ำนมเหลือง ที่มีสฟิงโกไมอีลิน สารอาหารสำคัญ ช่วยพัฒนาสมองจากแม่สู่ลูก
• เทคนิคเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สุดยอดสารอาหารจากแม่สู่ลูก
• เพิ่มน้ำนมคุณแม่ ด้วยการกระตุ้นน้ำนม จากธรรมชาติ ดีกับคุณแม่และลูก
• นมแม่อยู่ได้กี่ชม น้ำนมแม่เก็บได้นานแค่ไหน เก็บรักษาอย่างไรให้ถูกวิธี
• อาการทารกหิวนม สัญญาณจากลูกน้อย ที่คุณแม่สังเกตเองได้
• เด็กแรกเกิดกินนมกี่ออนซ์ ถึงจะดีที่สุด ปริมาณเท่าไหร่ถึงเรียกว่าพอดี
• วิธีจับลูกเรอ ท่าอุ้มเรอช่วยให้ลูกสบายท้อง หลังลูกอิ่มนม
• คัดเต้านมทำยังไงดี คัดเต้ากี่วันหาย พร้อมวิธีบรรเทาอาการนมคัด
• เจ็บหัวนม หัวนมแตก อาการเจ็บหัวนม ต้องรักษาอย่างไร ให้นมลูกต่อได้ไหม

อ้างอิง:

1. Probiotics 101: A Simple Beginner’s Guide, healthline
2. Benefits of probiotics, Medicalnewstoday
3. โพรไบโอติกส์และพรีไบโอติกส์ ต่างกันอย่างไร ?, โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์
4. ‘โพรไบโอติกส์’ เสริมภูมิคุ้มกัน แนะนำอาหารโพรไบโอติกสูงที่ควรทาน, โรงพยาบาลสมิติเวช

อ้างอิง ณ วันที่ 26 มกราคม 2567