
4 อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก สำหรับเด็กขาดธาตุเหล็ก ป้องกันโลหิตจาง
จะเตรียม "เนื้อสัตว์" หรือ "ตับ" ให้ลูกวัย 6-7 เดือนที่เพิ่งเริ่มกินอาหารเสริมได้อย่างไรคะ?
เป็นคำถามที่ดีมากค่ะ เพราะเนื้อสัตว์อาจดูเป็นของแข็งสำหรับเด็กเล็ก วิธีที่ง่ายและปลอดภัยที่สุดคือ:
นำเนื้อสัตว์ (เช่น สันในไก่, สันในหมู) หรือตับไก่ปริมาณเล็กน้อยไป ต้มหรือนึ่งจนสุกนิ่มเต็มที่
นำมา ปั่นหรือบดให้ละเอียด จนได้เนื้อสัมผัสที่เนียนที่สุด
นำปริมาณเล็กน้อย (แค่ปลายช้อนชาในครั้งแรก) ไป ผสมกับข้าวบด, ฟักทองบด, หรือมันเทศบด ที่ลูกคุ้นเคย เพื่อให้ลูกค่อยๆ คุ้นกับรสชาติและเนื้อสัมผัสใหม่ค่ะ
จะสังเกตได้อย่างไรว่าลูกอาจจะเริ่มขาดธาตุเหล็กคะ มีอาการอะไรที่เห็นได้ชัดๆ บ้าง?
นอกจากอาการเฉื่อยชาที่บทความกล่าวถึงแล้ว สัญญาณที่เห็นได้ชัดเจนที่คุณแม่สามารถสังเกตได้เองคือ:
ความซีด: ผิวของลูกจะดูซีดๆ หรือเหลืองกว่าปกติ
ใต้เปลือกตาล่าง: ลองใช้นิ้วดึงเปลือกตาล่างของลูกลงเบาๆ หากด้านในดูซีดขาวแทนที่จะเป็นสีชมพูแดง อาจเป็นสัญญาณหนึ่ง
เล็บเปราะบาง: เล็บอาจจะดูแบนหรือมีลักษณะอ่อนเปราะกว่าปกติ
เบื่ออาหารและไม่ค่อยอยากเล่น: ดูอ่อนเพลียและไม่กระฉับกระเฉงเหมือนเคย
หากพบอาการเหล่านี้ร่วมกัน ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อตรวจเลือดประเมินภาวะโลหิตจางค่ะ
มีอาหารอะไรบ้างที่ ""ห้าม"" ให้กินพร้อมกับอาหารที่มีธาตุเหล็ก เพราะจะขัดขวางการดูดซึมคะ?
ตัวการสำคัญที่ขัดขวางการดูดซึมธาตุเหล็กก็คือ "แคลเซียม" ค่ะ เพราะแคลเซียมกับธาตุเหล็กจะแย่งกันดูดซึมในลำไส้ ดังนั้น คุณแม่ควรหลีกเลี่ยงการให้ลูกทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงพร้อมกับอาหารที่มีแคลเซียมสูงในมื้อเดียวกัน เช่น ไม่ควรป้อนข้าวบดตับไก่พร้อมกับนมวัว, โยเกิร์ต, หรือชีส ควรเว้นระยะห่างระหว่างมื้ออาหารเหล่านี้ประมาณ 1-2 ชั่วโมงเพื่อให้ร่างกายได้ดูดซึมสารอาหารแต่ละชนิดอย่างเต็มที่ค่ะ
อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ช่วยป้องกันโลหิตจางได้อย่างไร
ธาตุเหล็กมีส่วนช่วยในการผลิตเม็ดเลือดแดงที่มีหน้าที่สำคัญในการนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ส่งผลให้ร่างกายของลูกน้อยเจริญเติบโต สมองมีพัฒนาการที่ดี
เด็กจำเป็นต้องได้รับอาหารเสริมธาตุเหล็กที่เพียงพอ เพราะการขาดธาตุเหล็กตั้งแต่วัยทารกจะทำให้ลูกน้อยเติบโตช้า มีความสูงที่ต่ำกว่าเกณฑ์ พัฒนาการช้า เฉื่อยชา อ่อนเพลีย มีความสามารถในการเรียนรู้ช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน
ธาตุเหล็กมีส่วนช่วยในการผลิตเม็ดเลือดแดงที่มีหน้าที่สำคัญในการนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ส่งผลให้ร่างกายของลูกน้อยเจริญเติบโต สมองมีพัฒนาการที่ดี
เด็กจำเป็นต้องได้รับอาหารเสริมธาตุเหล็กที่เพียงพอ เพราะการขาดธาตุเหล็กตั้งแต่วัยทารกจะทำให้ลูกน้อยเติบโตช้า มีความสูงที่ต่ำกว่าเกณฑ์ พัฒนาการช้า เฉื่อยชา อ่อนเพลีย มีความสามารถในการเรียนรู้ช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน
ภาวะโลหิตจาง คืออะไร
ภาวะโลหิตจาง คือ ภาวะที่ร่างกายมีความเข้มข้นของจำนวนเม็ดเลือดแดงที่ต่ำกว่าปกติในแต่ละช่วงอายุ โดยมีสาเหตุมาจากการขาดธาตุเหล็กของร่างกายหรือการได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดได้เพียงพอจึงเกิดภาวะโลหิตจางในที่สุด
หน้าที่ของธาตุเหล็กต่อร่างกาย
ในร่างกายมีเลือดเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในชีวิต ร่างกายต้องการธาตุเหล็กเพื่อใช้ในการผลิตฮีโมโกลบิน ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดง ทำให้ร่างกายของเด็กเกิดการเติบโตและพัฒนาการที่ดีของสมอง โดยเฉพาะในเด็กช่วงขวบปีแรกของชีวิต
ประโยชน์ของธาตุเหล็ก สำหรับเด็กขาดธาตุเหล็ก
- ทำให้ร่างกายเติบโตได้ดี ธาตุเหล็กเป็นหนึ่งในแร่ธาตุที่มีบทบาทที่สุดในร่างกาย เพื่อใช้ในการนำออกซิเจนจากปอดผ่านเลือดไปสู่เซลล์ต่าง ๆ ทั่วร่างกายที่ส่งผลต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ จึงช่วยให้ร่างกายมีการทำงานและเจริญเติบโตได้ดี
- ส่งผลต่อการทำงานของสมอง เนื่องจากธาตุเหล็กมีความสำคัญต่อระดับเชาว์ปัญญา สมาธิ และปฏิภาณไหวพริบของเด็กได้
การขาดธาตุเหล็กจะส่งผลยังไงกับลูก
- ทำให้การทำงานของสมองในการตอบสนองหรือคิดวิเคราะห์ช้าลง มีพัฒนาการทางการเรียนที่ไม่ดีเท่าเด็กปกติ
- ส่งผลต่อการเรียนรู้ของเด็ก เพราะเมื่อลูกน้อยขาดธาตุเหล็ก และมีภาวะโลหิตจางจะรู้สึกไม่กระฉับกระเฉง เฉื่อยชา ทำให้เด็กมีความสามารถในการเรียนรู้ช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน
- การเจริญเติบโตต่ำกว่าเกณฑ์ เพราะกระดูกไม่แข็งแรง เปราะง่าย และเกิดอาหารเบื่ออาหาร
8 อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ที่ดีต่อพัฒนาการลูก
1. เนื้อสัตว์
เช่น เนื้อหมู เนื้อวัว เนื้อไก่ ปลา และเครื่องในสัตว์ เป็นอาหารเสริมธาตุเหล็ก สำหรับเด็กขาดธาตุเหล็ก ที่มีธาตุเหล็กสูง โดยธาตุเหล็กจากเนื้อสัตว์นั้นร่างกายดูดซึมได้ดีกว่าจากแหล่งอื่น ๆ
2. ผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว
เช่น ส้ม สับปะรด จะมีวิตามินซีสูงซึ่งจะช่วยเพิ่มการดูดซึมธาตุเหล็กได้เป็นอย่างดี ดังนั้น ในแต่ละมื้อคุณแม่ควรเสริมผลไม้ให้กับลูกน้อยด้วย
3 ไข่แดง
อุดมไปด้วยธาตุเหล็กที่ค่อนข้างสูง หากคุณแม่ให้ลูกกินเฉพาะไข่แดงอย่างเดียว แนะนำให้ทานผักหรือผลไม้ที่มีวิตามินซีสูงร่วมด้วย เพื่อให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้ดียิ่งขึ้น
4. ผักใบเขียว
เช่น คะน้า ผักบุ้ง ผักโขม เป็นผักที่ควรกินคู่กับอาหารที่มีวิตามินซีสูงอย่างผลไม้รสเปรี้ยว เพื่อให้ร่างกายสามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ดียิ่งขึ้น เหมาะสำหรับเด็กขาดธาตุเหล็ก
5. ข้าวและธัญพืช
อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก โดยเฉพาะสายพันธุ์ข้าวหอมนิล อุดมไปด้วยคาร์โบไฮเดรต ธาตุเหล็ก กรดโฟลิกและคลอโรฟิลล์จำนวนมาก ซึ่งเป็นสารที่มีโมเลกุลคล้ายกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง และธัญพืช เช่น เช่น อัลมอนด์ ลูกเดือย เม็ดฟักทอง เป็นแหล่งอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงซึ่งล้วนจำเป็นต่อร่างกาย
6. ถั่วเมล็ดแห้ง และถั่วเปลือกแข็ง
เป็นแหล่งของธาตุเหล็กสูงที่ช่วยเรื่องของการดูดซึมธาตุเหล็กได้สะดวกยิ่งขึ้น
7. นม
คาร์โบไฮเดรต น้ำตาลในนม เช่น น้ำตาลแลกโตสช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็ก ดีกว่าคาร์โบไฮเดรตชนิดอื่น ๆ โดยเฉพาะจากนมแม่ จะช่วยดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีที่สุด (1,2,3)
เคล็ดลับการกินอาหารเสริมธาตุเหล็กสำหรับทารกและเด็กเล็ก
นมแม่ ยังเป็นโภชนาการที่ดีสำหรับทารก คุณแม่ควรให้ลูกกินนมเพียงอย่างเดียวโดยไม่จำเป็นต้องกินอาหารอย่างอื่นในช่วง 6 เดือนแรก เพราะในนมแม่อุดมไปด้วยสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด ที่ประกอบไปด้วยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน เกลือแร่ และสารอาหารเพื่อพัฒนาสมองอย่าง DHA ARA โคลีน แกงกลิโอไซด์ และ แอลฟาแล็ค สฟิงโกไมอีลิน ที่มีส่วนช่วยในการส่งสัญญาณประสาทและการเชื่อมต่อของระบบประสาทได้อย่างรวดเร็วแบบก้าวกระโดด ทั้งในนมแม่ยังมีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์หลายสายพันธุ์ เช่น B. lactis ที่เสริมสร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่งให้กับลูกน้อย แต่เมื่อลูกน้อยถึงวัยที่ต้องเสริมโภชนาการที่เหมาะสม หลังจาก 6 เดือนเป็นต้นไป
คุณแม่ควรเริ่มให้ลูกน้อยได้ทานอาหารตามวัย ที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ ผักใบเขียว ธัญพืชจากถั่ว รวมถึงอาหารอื่น ๆ ที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างครบถ้วน และผลไม้ที่มีวิตามินซีที่ช่วยดูดซึมธาตุเหล็กได้ง่าย ควบคู่กินการกินนมเป็นประจำ เพื่อให้ลูกน้อยมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงพร้อมสำหรับทุกพัฒนาการ
*นมแม่มีสารอาหารกว่า 200 ชนิด รวมทั้ง แอลฟาแล็ค [แอลฟาแล็คตัลบูมิน] และ สฟิงโกไมอีลิน
บทความแนะนำอาหารเสริมตามวัยสำหรับลูกน้อย
- อาหารเด็ก 6 เดือน ตารางอาหารทารก 6 เดือน เหมาะสำหรับลูกน้อย
- อาหารเด็ก 7 เดือน เมนูอาหารเด็ก 7 เดือน เมนูไหนเหมาะกับลูกน้อย
- อาหารเด็ก 8 เดือน ตารางอาหารทารก 8 เดือน ลูกเริ่มกินอะไรได้บ้าง
- อาหารเด็ก 9 เดือน ไอเดียเมนูอาหารเด็ก 9 เดือน เสริมโภชนาการลูกน้อย
- อาหารเด็ก 10 เดือน เมนูอาหารเด็ก 10 เดือน เสริมพัฒนาการลูกน้อย
- อาหารเด็ก 11 เดือน เมนูอาหารเด็ก 11 เดือน บำรุงสมองลูกน้อย
- รวมเมนูอาหารเด็ก 1 ขวบ สำหรับลูกน้อย คุณแม่ทำตามง่ายและถูกหลักโภชนาการ
- อาหารมื้อแรกของลูก ข้าวมื้อแรกของลูกตามช่วงวัย เริ่มกินเมื่อไหร่ดี
- เด็กขาดธาตุเหล็ก เกิดจากอะไร อาการเด็กขาดธาตุเหล็ก ที่คุณแม่ป้องกันได้
- อาหารเสริมธาตุเหล็กทารก ช่วยป้องกันภาวะโลหิตจางในเด็ก
อ้างอิง:
- โลหิตจากงจากการขาดธาตุเหล็ก, สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
- รับประทานอาหารอย่างฉลาดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะขาดธาตุเหล็ก, Family Health Service
- 5 อาหารบำรุงเลือด ป้องกันโรคโลหิตจาง, โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
- ภาวะซีดหรือโลหิตจางในเด็ก ป้องกันได้ด้วยพ่อแม่, โรงพยาบาลเปาโล
- 14 ประโยชน์ของธาตุเหล็ก (Iron) จากงานวิจัย, Medthai
- ประโยชน์ของธาตุเหล็กในเด็ก, โรงพยาบาลนนทเวช
- โลหิตจากหรือภาวะซีดในเด็ก, โรงพยาบาลเอกชัย
- ประโยชน์ของ ธาตุเหล็กในเด็ก, โรงพยาบาลนนทเวช
- โรคโลหิตจาง หรือภาวะซีดในเด็ก, โรงพยาบาลเอกชัย
- อาหารเสริมธาตุเหล็ก, โรงพยาบาลบางปะกอก 3
อ้างอิง ณ วันที่ 4 กันยายน 2566