แผลฝีเย็บหลังคลอด แผลคลอดธรรมชาติ ดูแลยังไงให้ปลอดภัย

09.05.2023

คุณแม่ที่คลอดธรรมชาติมักมีความกังวลเรื่องแผลฝีเย็บหลังคลอดที่เกิดขึ้นจากกระบวนการคลอด เพราะอาจทำให้การขับถ่ายที่ไม่สะดวกหรือเกิดอาการเจ็บปวดขึ้นได้ แม้ว่าแผลฝีเย็บจะหายสนิทโดยใช้เวลาไม่นานแต่เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อที่เป็นหนึ่งในสาเหตุของแผลฝีเย็บหายช้า คุณแม่หลังคลอดจะต้องให้ความสำคัญกับการทำความสะอาดและการดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด

bookmark

อ่าน 6 นาที

สรุป

แผลฝีเย็บเกิดจากกระบวนการคลอดธรรมชาติ โดยคุณหมอจะทำการกรีดผิวหนังบริเวณช่องคลอดเพื่อให้ลูกน้อยคลอดได้สะดวกมากยิ่งขึ้น
ปกติแผลฝีเย็บจะเริ่มหายสนิทภายใน 1 สัปดาห์ แต่คุณแม่อาจมีอาการเจ็บแผลฝีเย็บอยู่นานถึง 2-3 สัปดาห์ ในระหว่างนั้นคุณแม่สามารถทานยาตามคำแนะนำของคุณหมอได้
คุณแม่หลังคลอดควรปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของคุณหมอโดยไม่แช่ในอ่างอาบน้ำ ทำความสะอาดแผลฝีเย็บหลังจากอุจจาระหรือปัสสาวะทุกครั้งโดยเช็ดทำความสะอาดจากด้านหน้าไปทางด้านหลังเสมอ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
หากคุณแม่รู้สึกว่ามีไข้ แผลฝีเย็บมีการอักเสบ ปวด บวมแดง มีน้ำหนองหรือเลือดสีแดงสดไหลมากกว่าปกติ แนะนำให้คุณแม่ไปพบแพทย์ทันที เพราะแผลฝีเย็บอาจเกิดการติดเชื้อได้

เลือกอ่านตามหัวข้อ

รู้จัก ’แผลฝีเย็บ’ แผลคลอดธรรมชาติ คืออะไร?
ลักษณะของแผลฝีเย็บ เป็นอย่างไร
แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ กี่วันหาย
อาการแผลฝีเย็บแยกเป็นยังไง
คุณแม่ควรดูแลแผลเย็บหลังคลอดอย่างไร
อาการแบบไหนที่ควรไปพบแพทย์ทันที
จะรู้ได้ยังไงว่าแผลฝีเย็บใกล้หายแล้ว
ลักษณะอาการของแผลฝีเย็บติดเชื้อ
วิธีช่วยบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บ
คันแผลฝีเย็บ คุณแม่ควรทำยังไงดี
ไขข้อข้องใจเรื่องการดูแลแผลฝีเย็บ

รู้จัก แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ คืออะไร?

แผลฝีเย็บ เป็นแผลที่เกิดจากการคลอดลูกธรรมชาติบริเวณช่องคลอด โดยคุณหมอจะทำการกรีดผิวหนังที่อยู่ระหว่างอวัยวะเพศกับทวารหนักเพื่อให้สะดวกต่อการคลอดลูกจากนั้นคุณหมอจะเย็บติดฝีเย็บไว้

ลักษณะของแผลฝีเย็บ เป็นอย่างไร

แผลฝีเย็บเกิดขึ้นได้ทั้งจากการกระบวนการคลอดตามธรรมชาติและการตัดฝีเย็บเพื่อให้คุณแม่สามารถคลอดลูกน้อยได้สะดวกยิ่งขึ้น ทำให้ลักษณะของแผลฝีเย็บมีระดับการฉีกขาดที่แตกต่างกัน โดยแบ่งออกเป็น 4 ระดับ คือ

ระดับ 1 : เป็นการฉีกขาดที่เล็กน้อยไม่เกิน 1 เซนติเมตร และไม่มีเลือดออก
ระดับ 2 : เป็นการฉีกขาดบริเวณผิวผนังช่องคลอดและกล้ามเนื้อฝีเย็บ
ระดับ 3 : เป็นการฉีกขาดตั้งแต่ผิวผนังช่องคลอดไปจนถึงกล้ามเนื้อหูรูดของทวารหนัก
ระดับ 4 : เป็นการฉีกขาดตั้งแต่ผิวผนังช่องคลอดไปไปจนถึงเยื่อบุทวารหนักด้านใน ซึ่งเป็นการฉีกขาดที่รุนแรงมากที่สุด

แผลฝีเย็บ แผลคลอดธรรมชาติ กี่วันหาย

โดยปกติแล้วแผลฝีเย็บจะเริ่มหายหลังจากคุณแม่คลอดลูกใน 3 วัน หลังจากนั้นอีก 5-7 วันแผลฝีเย็บจะเริ่มติดสนิท และจะหายสนิทภายใน 2 สัปดาห์ ซึ่งคุณแม่จะมีอาการปวดแผลฝีเย็บประมาณ 2-3 สัปดาห์ โดยที่ไหมฝีเย็บจะละลายหายไปประมาณ 3 สัปดาห์

อาการแผลฝีเย็บแยกเป็นยังไง

อาการของแผลฝีเย็บแยกหรือปริ คือ อาการที่มีเลือดไหลหรือหนองไหลออกมาจากบริเวณแผลฝีเย็บ พร้อมกับอาการเจ็บปวดบริเวณแผลฝีเย็บ บางครั้งคุณแม่อาจเห็นเป็นไหมเย็บหลุดออกมาจากบริเวณแผลฝีเย็บด้วย ทำให้คุณแม่ทราบทันทีว่าแผลเปิดหรือแผลฝีเย็บแยกออกแล้ว เมื่อคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บปริหรือแยกออกให้รีบไปพบแพทย์ทันที

คุณแม่ควรดูแลแผลเย็บหลังคลอดอย่างไร

การดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด คุณแม่สามารถดูแลตัวเองได้ ดังต่อไปนี้

คุณแม่ควรทำความสะอาดแผลฝีเย็บด้วยสบู่หรือน้ำสะอาดจากด้านหน้าไปด้านหลัง และควรหลีกเลี่ยงการล้างย้อนมาด้านหน้าเพราะอาจทำให้เชื้อโรคจากบริเวณทวารหนักเข้าสู่แผลฝีเย็บและช่องคลอดได้ จากนั้นซับให้แห้ง
หากต้องการอาบน้ำแนะนำให้ตักน้ำอาบหรืออาบน้ำจากฝักบัว ไม่ควรแช่น้ำในอ่างหรือลำคลองเพื่อป้องกันเชื้อโรคที่อาจทำให้เกิดการติดเชื้อเข้าสู่มดลูกได้เพราะปากมดลูกยังปิดไม่สนิท
ควรเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 3 ชั่วโมง หรือทุกครั้งที่คุณแม่รู้สึกผ้าอนามัยชุ่ม และควรดึงจากด้านหน้ามาทางด้านหลังเพื่อป้องกันการติดเชื้อในช่องคลอด และไม่ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอด
หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์และการสวนล้างช่องคลอดโดยเฉพาะในช่วง 6 สัปดาห์หลังคลอด เนื่องจากปากมดลูกยังปิดไม่สนิทซึ่งอาจเป็นสาเหตุให้แผลฝีคลอดเกิดการติดเชื้อได้ง่าย
ในช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังคลอด คุณแม่ไม่ควรยกของหนัก ๆ หรือออกแรงมาก ๆ ไม่ควรเดินขึ้นลงบันไดบ่อย ๆ เพราะอาจกระทบกระเทือนต่ออวัยวะช่วงอุ้งเชิงกราน

อาการแบบไหนที่ควรไปพบแพทย์ทันที

คุณแม่หลังคลอดธรรมชาติ ควรมาพบแพทย์ทันทีเมื่อคุณแม่มีอาการเหล่านี้

มีเลือดหรือน้ำหนองไหลจากแผลฝีเย็บ
ปัสสาวะแล้วมีอาการแสบขัดและเจ็บ
มีก้อนเลือดออกขนาดใหญ่ออกจากบริเวณช่องคลอด หรือผ้าอนามัยชุ่มเร็วภายใน 1 ชั่วโมง
น้ำคาวปลามีกลิ่นหรือสีแดงจัดตลอด 3 สัปดาห์หลังคลอดธรรมชาติ เพราะปกติแล้วน้ำคาวปลาจะมีสีแดงในช่วง 3 วันแรก หลังจากนั้นจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูก่อนจะกลายเป็นสีน้ำตาลแล้วค่อย ๆ จางลง และจะหมดไปหลังจากวันที่ 10 ของการคลอดลูก
มีไข้สูง และมีอาการอักเสบร่วมด้วย
หลังคลอดลูกได้ 2 สัปดาห์แล้วยังคลำเจอมดลูกได้จากบริเวณด้านหน้าท้องของคุณแม่

จะรู้ได้ยังไงว่าแผลฝีเย็บใกล้หายแล้ว

ในช่วง 1-3 วันแรกหลังจากคลอดลูกธรรมชาติ คุณแม่จะรู้สึกเจ็บปวดบริเวณแผลฝีเย็บ ส่วนบริเวณแผลจะมีอาการบวมพร้อมมีเลือดซึมออกมา หลังจากนั้นคุณแม่จะรู้สึกตึง ๆ ในช่วง 3-4 วันแรก และจะหายสนิทภายใน 1 สัปดาห์หรือภายใน 7-10 วัน โดยไม่ต้องตัดไหมออก หากเลย 7 วันไปแล้วแผลฝีเย็บยังไม่แห้งแสดงว่าแผลฝีเย็บอาจเกิดการติดเชื้อและอักเสบได้

ลักษณะอาการของแผลฝีเย็บติดเชื้อ

หากแผลฝีเย็บเกิดการติดเชื้อ ร่างกายจะเริ่มแสดงอาการปกติ คือ เป็นไข้ แผลฝีเย็บจะอักเสบ บวมแดง บางครั้งอาจเป็นหนองไหลซึมออกมา เวลาปัสสาวะจะลำบากหรือปัสสาวะไม่ออก และอาจเกิดแผลปริหรือแยกออกจากกันได้

วิธีช่วยบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บ

หลังคลอดธรรมชาติใหม่ ๆ คุณแม่จะรู้สึกปวดแผลฝีเย็บได้ หากมีอาการปวดมาก ๆ คุณแม่สามารถบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บได้ดังนี้

ช่วงวันแรก ๆ ของการคลอดลูก คุณแม่สามารถประคบเย็นได้ประมาณ 15 นาที เพื่อลดอาการปวดและบวมของแผลฝีเย็บ
แช่น้ำอุ่นที่ผสมเกร็ดด่างทับทิมประมาณ 15 นาที เพื่อให้เลือดไหลเวียนได้ดียิ่งขึ้น ในกรณีที่คุณแม่รู้สึกปวดแผลฝีเย็บ ควรทำหลังจากคลอดตั้งแต่ 3 วัน เป็นต้นไป
เมื่อต้องการนั่งให้นั่งที่แก้มก้นข้างใดข้างหนึ่ง หรืออาจหาห่วงยางเล็ก ๆ หรือหมอนกลมที่มีรูตรงกลางคล้ายกับโดนัทมารองนั่ง เพื่อเลี่ยงไม่ให้แผลฝีเย็บถูกกดทับโดยตรง

หากคุณแม่พบว่ายังรู้สึกปวดแผลฝีเย็บมาก ๆ แผลฝีเย็บบวม และไม่สามารถนั่งนาน ๆ ได้ แนะนำให้คุณแม่ไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษาต่อไป

คันแผลฝีเย็บ คุณแม่ควรทำยังไงดี

หากคุณแม่หลังคลอดมีอาการคันที่แผลฝีเย็บหรือบริเวณอวัยวะเพศ แนะนำให้คุณแม่ปฏิบัติตามนี้

หลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้เช็ดทำความสะอาดจากบริเวณด้านหน้าไปทางด้านหลังเพื่อป้องกันเชื้อโรคจากทวารหนักเข้าไปยังช่องคลอด
ไม่ควรใช้ผลิตภัณฑ์ส่วนล้างช่องคลอด
หลีกเลี่ยงการใช้ผ้าอนามัยที่มีกลิ่นหอม หรือสบู่ที่มีกลิ่นหอม

ไขข้อข้องใจเรื่องการดูแลแผลฝีเย็บ

1. ครบเดือนแล้ว แผลฝีเย็บยังไม่หาย คุณแม่ควรทำอย่างไร?

ปกติแผลฝีเย็บจะหายภายใน 1 สัปดาห์หลังจากคลอด ถ้าคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บยังไม่หาย ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำทันที

2. แผลฝีเย็บปริ หรือฉีกขาด แม่ควรทำยังไงดี?

ถ้าคุณแม่พบว่าแผลฝีเย็บมีการปริ หรือแยกออกให้รีบไปพบแพทย์ เพราะอาจทำให้เกิดแผลฝีเย็บอักเสบหรือติดเชื้อได้

3. แผลฝีเย็บยังไม่สมาน คุณแม่ควรนอนท่าไหน?

ในช่วงแรกหลังคลอดคุณแม่อาจรู้สึกนอนได้ลำบากเพราะฝีเย็บยังไม่สมาน สำหรับถ้านอนของคุณแม่หลังคลอดที่แนะนำ คือ ให้คุณแม่นอนตะแคงด้านใดด้านหนึ่งแล้วให้ยกช่วงก้นขึ้นเล็กน้อยเพื่อให้นอนได้สบายยิ่งขึ้น

4. ควรดูแลแผลฝีเย็บอย่างไร

แผลฝีเย็บ ปกติแล้วคุณหมอจะเย็บด้วยไหมละลาย ซึ่งหลังคลอดประมาณ 7 วันแผลก็จะหาย แต่อาจจะรู้สึกเจ็บนานประมาณ 2 สัปดาห์ การทำความสะอาดสามารถใช้น้ำและสบู่ล้างจากด้านหน้าไปด้านหลัง และซับให้แห้งทันที

5. แสบแผลฝีเย็บเวลาฉี่ แบบนี้ปกติหรือไม่?

ในช่วงวันแรก ๆ ของการคลอดคุณแม่จะรู้สึกเจ็บตึง ปวดระบมแผล และแสบบริเวณแผลฝีเย็บ พอเข้าสู่วันที่ 3 แผลฝีเย็บจะค่อย ๆ ดีขึ้น หากคุณแม่พบว่ายังมีอาการแสบแผล ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะไม่ออกรวมถึงมีไข้ด้วยแสดงว่าเป็นอาการที่ผิดปกติแนะนำให้คุณแม่ไปพบคุณหมอเพื่อตรวจและทำการรักษา

สำหรับคุณแม่มือใหม่ที่ไม่สามารถคลอดธรรมชาติเองได้และมีแพลนจะผ่าคลอดเจ้าตัวเล็ก คุณแม่สามารถเข้าไปศึกษาและอ่านบทความ การเตรียมตัวผ่าคลอด และ การดูแลแผลหลังผ่าคลอดที่ถูกต้องสำหรับคุณแม่มือใหม่ได้เลย

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ผ่าคลอด